Bondskanselier Olaf Scholz is in grote verlegenheid gebracht door het via Rusland uitlekken van opnames waarop hoge Duitse officieren hulp aan Oekraïne bij het gebruik van Taurus-kruisraketten bespreken. Het „afluisterschandaal” is voor Scholz’ critici het zoveelste bewijs van Duitse ambivalentie over steun aan Oekraïne.
Al maanden vraagt Oekraïne om de levering van dit type geavanceerde raket met een bereik van ruim vijfhonderd kilometer. Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk hebben vergelijkbaar materieel al eerder verstrekt. Juist afgelopen week heeft Scholz, na een Oekraïne-top in Parijs, expliciet uitgelegd waarom hij er niets voor voelt de Taurus ter beschikking te stellen: Duitsland zou zo te zeer partij in de oorlog met Rusland worden. De raketten zouden, suggereerde hij, Duitse hulp bij het vaststellen van doelen vereisen, misschien zelfs op de grond in Oekraïne zelf.
Precies dat eerste lijken de officieren in de opname te bevestigen. Zij praten over de mogelijkheid om met een Taurus de Krim-brug, die Rusland en het in 2014 geannexeerde Oekraïense schiereiland verbindt, aan te vallen. De opname werd vrijdagavond laat op sociaal netwerk Telegram gepubliceerd door de hoofdredacteur van de Russische staatszender RT, Margarita Simonyan. Volgens haar was de bespreking tussen de officieren op 19 februari. Er zou gesproken zijn over een Duits bezoek aan de Oekraïense strijdkrachten een paar dagen later. Volgens de Duitse autoriteten is de opname authentiek. Het is alleen nog „niet met zekerheid te zeggen” of moedwillig in de geluidsfragmenten geknipt is.
Vergaderplatform Webex
Scholz kondigde zaterdag vanuit het Vaticaan, waar hij op bezoek was, direct een onderzoek aan. „Dit is een zeer ernstige zaak”, zei hij. „Daarom wordt het nu zeer zorgvuldig, zeer intensief en zeer snel opgehelderd.” Volgens de site van weekblad Der Spiegel zouden de officieren niet via beveiligde verbindingen hebben gesproken, maar via het relatief open online vergaderplatform Webex. Oppositiepoliticus Roderich Kiesewetter (CDU) vreest mede daarom dat de Russen „nog meer materiaal” hebben dat, op een moment dat het Moskou uitkomt, ook uitgeserveerd gaat worden. Spionage „is deel van de gereedschapskist voor hybride oorlogsvoering”, zei hij tegenover de commerciële zender N-tv.
Lees ook De westerse coalitie achter Oekraïne worstelt met haar beloften
Niet alleen de oppositie heeft kritiek. Ook binnen de regeringscoalitie van SPD, FDP en Groenen zijn zorgen over wat FDP-politica Marie-Agnes Strack-Zimmermann de Duitse „naïviteit” noemt. „We moeten dringend onze veiligheid en spionage-afweer verbeteren, want we zijn op dit gebied duidelijk kwetsbaar”, zei ze. Strack-Zimmermann is voorzitter van de Defensiecommissie in de Bondsdag. „Zo snel mogelijk moet duidelijk worden of dit afluisterschandaal een eenmalige gebeurtenis is of een structureel probleem”, liet voorzitter Konstantin von Notz (Groenen) van de parlementscommissie voor de inlichtingendiensten weten.
Na de Verenigde Staten heeft geen land sinds 2022 zoveel wapens naar Oekraïne gestuurd als Duitsland. Volgens het Kiel Institute, dat de leveringen nauwgezet bijhoudt, gaat het om materieel ter waarde van 17,7 miljard euro. Frankrijk, in militair opzicht de belangrijkste EU-lidstaat, blijft in dit overzicht steken op zo’n 600 miljoen euro aan wapens. Het levert naar eigen zeggen veel via een Europees fonds, de Europese Vredesfaciliteit, waardoor de Kiel-cijfers op landniveau anders uitpakken.
Geen NAVO-Rusland-oorlog
Toch ontstond afgelopen week, na een door de Franse president Emmanuel Macron belegde Oekraïne-top in Parijs, de indruk dat Duitsland het land was dat over de brug moest komen. De top was bedoeld om Europese eenheid uit te stralen, maar legde juist pijnlijk bloot hoe verdeeld de belangrijkste twee EU-landen waren.
Macron zei daarbij, op vragen van journalisten, dat hij het sturen van troepen naar Oekraïne op termijn niet geheel kon uitsluiten, waarop Scholz alle middelen aangreep om duidelijk te maken dat dit onder geen beding aan de orde kon zijn. Tussen de regels door leek hij te verklappen dat de Fransen en de Britten wegens hun raketleveranties al lang en breed in Oekraïne aanwezig zijn. Macron bespotte op zijn beurt landen die het leveren van „slaapzakken en helmen” als militaire steun zien – een verwijzing naar de eerste Duitse steun twee jaar geleden.
„We willen geen oorlog tussen Rusland en de NAVO”, zei Scholz zaterdag, na zijn audiëntie bij de paus, op een bijeenkomst in Rome van Europese sociaal-democraten. „En we zullen alles doen wat we kunnen om die te voorkomen.”
