Commissaris Ton van Veen volgt Jumbo-topman Van Eerd tijdelijk op

In de zoektocht naar een tijdelijke opvolger voor topman Frits van Eerd is supermarktketen Jumbo uitgekomen bij de meest waarschijnlijke kandidaat. Voormalig financieel topman Ton van Veen zal de directie voorlopig leiden, zo maakte Jumbo dinsdagmiddag bekend. Dit voorjaar deed Van Veen nog een stap terug, van het bestuur naar de raad van commissarissen.

De 52-jarige Van Veen gaat het bedrijf aansturen via een tijdelijke constructie: als ‘gedelegeerd commissaris’. Dat wil zeggen dat hij aanblijft als commissaris, maar op verzoek van de andere leden van de toezichthoudende raad er een bijzondere taak bij krijgt. Het is een rol die af en toe voorkomt bij vennootschappen, als de topman om wat voor reden dan ook plots wegvalt.

Lees ook ons eerdere profiel van de tijdelijke opvolger van Frits van Eerd: Als Ton van Veen het niet wil, doet de familie Van Eerd het niet

De wissel is nodig nu onzeker is hoelang topman Frits van Eerd afwezig blijft bij Jumbo. De 55-jarige bestuurder, derde generatie in het familiebedrijf, werd drie weken geleden gearresteerd in het kader van een onderzoek naar grootschalig witwassen. Dat zou zijn gebeurd via discutabele contante stortingen, onroerendgoedtransacties, autohandel en „sponsorcontracten in de motorcross-sport”, aldus het OM.

Geen hoofdverdachte

Van Eerd is geen hoofdverdachte in de zaak. Dat is de 58-jarige Theo E. uit het Drentse Gasteren, een voormalig motorcrosser en autohandelaar, die in het verleden al eerder werd veroordeeld voor witwassen. Toch waren ook de verdenkingen tegen Van Eerd voor de officier van justitie ernstig genoeg om de topman vorige maand vijf dagen vast te houden. Hij mocht in die periode geen contact met de buitenwereld hebben, alleen met zijn advocaat.

Een kleine week na de vrijlating kondigde Van Eerd aan dat hij – „na zorgvuldig overleg met zijn familie en de raad van commissarissen” – zijn functie tijdelijk zou neerleggen. Dat was in het „belang van Jumbo”, maar gaf hem ook de gelegenheid zich „volledig te concentreren” op het strafrechtelijk onderzoek. Volgens kenners kan zo’n proces soms wel een jaar in beslag nemen.

Jumbo (9,9 miljard euro omzet, 100.000 werknemers) liet destijds weten zich nog te beraden op een oplossing voor het bestuursvacuüm. In de eerste anderhalve week werden de taken van de topman opgevangen door operationeel directeur Cees van Vliet en financieel directeur Peter van Erp. Onduidelijk was toen nog of Jumbo naar een tijdelijke opvolger zocht.

Vertrouweling van de familie

Met Van Veen kiest de familie voor ervaring. De Zuid-Hollander was achttien jaar financieel topman van Jumbo en kent de supermarktketen zodoende door en door. Toen hij er begon, in 2004, was Jumbo nog een bescheiden speler, die werd geleid door Karel van Eerd. Inmiddels is Jumbo na Albert Heijn de grootste supermarktketen van het land.

In die periode speelde Van Veen een prominente rol bij de grote overnames die de familie deed, van Super de Boer (2009) en C1000 (2012) en later HEMA (2020). Maar zijn rol was breder dan dat: Van Veen ging in het bestuur niet alleen over de cijfers, maar ook over de sponsoring, de relatie met franchisers, de technologie, personeelszaken en juridische aangelegenheden.

Het leverde hem een plek op waaraan het bij familiebedrijven weleens ontbreekt: die van vertrouweling, waarop de familie durft te varen in lastige situaties. „Ton weet echt álles van ons”, zei Frits van Eerd in een profiel dat NRC eind 2020 over Van Veen maakte. „Hoe we ervoor staan, hoe het met de eigendom zit, wat de plannen zijn, wat de tactiek is.”

Naast de nieuwe rol van Van Veen kondigde Jumbo dinsdag nog een personeelswijziging aan. Omdat er sinds het vertrek van de topman geen familielid meer in de directie zat, keert ook Colette Cloosterman-Van Eerd terug. Zij was jarenlang actief in het bestuur als formuledirecteur, maar maakte dit voorjaar net als Van Veen de overstap naar de raad van commissarissen.

De oudere zus van Frits van Eerd wordt eveneens gedelegeerd commissaris. Zij zal komende tijd „de verbindende rol” moeten vervullen tussen bedrijf, commissarissen en de familie, meldt Jumbo. Ook neemt Cloosterman-Van Eerd tijdelijk de rol over die Van Veen had in de raad van commissarissen, als vicevoorzitter.

In de verklaring van dinsdag is het ook voor het eerst dat iemand in of rond de familie zich publiekelijk over de situatie uitlaat. „De recente ontwikkelingen rondom Frits laten ons niet onberoerd”, zegt president-commissaris en pater familias Karel van Eerd. Hij spreekt het vertrouwen uit in Van Veen en stelt dat er binnen de organisatie „alle steun en respect” is voor het besluit van zijn zoon om tijdelijk terug te treden.

Niet gebruikelijk

De oplossing waarvoor Jumbo nu kiest is geen gebruikelijke. Bij grote Nederlandse bedrijven is het de laatste jaren enkele keren voorgekomen dat iemand uit het toezichthoudende orgaan ook bestuurstaken kreeg.

Een van de bekendste voorbeelden van een commissaris die het bestuur ging bijstaan, zit nu toevallig bij Jumbo. Toen Ton Büchner in 2012 vanwege een burn-out tijdelijk een stap opzij zette bij verfconcern AkzoNobel was het president-commissaris Antony Burgmans die insprong. Hij stond financieel directeur Keith Nichols bij die destijds de taken van Büchner waarnam. Burgmans is nu een van de commissarissen die Van Veen naar voren hebben geschoven als tijdelijk vervanger van Frits van Eerd.

Een gedelegeerd commissaris heeft een bijzondere positie tussen bestuur en raad van commissarissen. Hij of zij mag tijdelijk het gat opvullen dat is ontstaan nadat een bestuurder voor enige tijd niet actief is, of tot er een vaste opvolger is gevonden. Volgens de ‘corporate governance code’ voor Nederlandse bedrijven, een soort gedragsregels voor bestuurders van grote bedrijven in Nederland, mag zo’n tijdelijke opvolger ook geen andere taken vervullen dan de ‘bijzondere taak’ die de andere commissarissen meegeven.

Het doorschuiven van Ton van Veen is „logisch”, zegt Leen Paape, hoogleraar corporate governance aan Universiteit Nyenrode. „Er moet een crisis opgelost worden en hij kent het bedrijf goed. Op deze manier koop je tijd om eventueel een vaste vervanger van Frits van Eerd te vinden.” Wettelijk is er geen maximumtermijn voor zo’n gedelegeerd commissaris „maar zo’n tijdelijke benoeming is eerder een kwestie van maanden dan van jaren”, aldus Paape.