Column | WK-stemming: snotterig en kil

Ik heb nog geen oranje vlaggetje gezien, maar als ik me de verlepte flapjes plastic rondom een verregend tuinhek voorstel, dan vind ik dat de perfecte verbeelding van het toernooi dat dit weekend begint. Het WK voetbal, het mooiste van allemaal. Het toernooi van de zomer, van biertjes op een terras, van grote schermen op pleinen en kinderen met een bal tot ’s avonds laat op straat. Het toernooi waar we trappelend van zin op zouden wachten, smachtend naar het eerste fluitsignaal.

In plaats daarvan past het weer van de laatste dagen perfect bij mijn WK-stemming: snotterig en kil. Eigenlijk had ik ook helemaal geen zin om over het WK te schrijven. Alles is al gezegd. Alle ellende is aan verantwoordelijken toegeschreven, alle schande is uitgestort. Maar over iets anders schrijven kan ook niet. Het is tenslotte wel het WK dat nu beginnen gaat.

Afgelopen week leidde ik een debat over sport en mensenrechten tussen studenten aan de Haagse Hogeschool. Zo nieuwsgierig als ik was naar de visie van de nieuwe generatie, zo gedesillusioneerd ging ik na afloop weer naar huis. Niet vanwege de ideeën van de twintigers, of vanwege hun kennisniveau. Daarvan was ik diep onder de indruk. Wat me zo bedrukte, was de moedeloosheid waarmee ze naar de wereld kijken. Ik had gehoopt een generatie te treffen die vol optimisme ten strijde wil om corrupte oudemannenklieks van de troon te stoten.

Maar niets bleek minder waar. Ze voelen zich verlamd van machteloosheid. Tot 2020 ging het nog wel, vertelde een student me. Maar sinds de wereldwijde crises van klimaat, corona en oorlog in Oekraïne is hij niet naïef meer. Alles hangt samen. Zelfs in sport. Puissante rijkdom, macht en geopolitiek: het is niet van elkaar te scheiden. Al zou je willen. Wat kun je doen als de kluwen die je wilt ontwarren geen begin of einde heeft?

Ik dacht aan toen ik zelf twintig was, een half leven geleden. Voelde ik me toen ook zo overmand door de immensheid van wereldproblemen? Nee toch? Of misschien ook wel. Misschien zag ik bij het ouder worden pas langzaam in dat je niet heel de wereld op je schouders kunt nemen. Maar wel kleine stukjes. Misschien leerde ik gaandeweg dat je naar lichtpuntjes moet zoeken om niet te verdrinken in golven die je zelf niet kunt stoppen.

Hoe beur ik deze jonge mensen op, dacht ik. Mag je wel naar lichtpuntjes zoeken bij een WK dat zoveel mensenlevens heeft gekost? Ik ging het proberen in de debatzaal, omdat ik er zelf ook behoefte aan had. Redenen om wel te kijken. Omdat die er zijn, al zijn ze nog zo klein. Nee, de FIFA en Qatar gaan voorlopig niet veranderen. Maar massa’s mensen hebben nu gehoord over mensenrechten en thema’s waar ze nooit eerder over hebben nagedacht. Dat is winst. Dat er landen zijn waarin bonden en voetballers zich wél durven uitspreken en statements maken: dat is ook winst. Dat we dadelijk voetbal gaan vieren, maar elke commentator ook zal noemen wat de schaduwzijde is: dat is winst.

Kijk, er zijn lichtpuntjes, zei ik. Als je ze maar wil zien. Meteen werd ik keihard getackeld door een van de studenten. Bittercynisch zei hij: als we niet gaan kijken, dan is alle ellende in Qatar pas écht voor niets geweest.