Column | Khomeiny moest ook van de Russen helemaal niks hebben

Iran gaat Rusland honderden gewapende drones leveren voor gebruik tegen Oekraïne, althans dat melden Amerikaanse bronnen. Rusland op zijn beurt lanceerde vorige week een Iraanse satelliet, iets waarover westerse functionarissen al even bezorgd zijn, want wat gaat die satelliet allemaal voor Rusland bekijken? Moskou heeft beloofd voor honderden miljoenen euro’s in Iran te investeren. De twee landen houden samen Assads regime overeind. De Russische president Poetin ging vorige maand gezellig langs bij de Iraanse opperste leider (nou gezellig, googelt u de foto’s daarvan er nog eens op na). Hoe dan ook, een woordvoerder van het Amerikaanse State Department signaleerde ter gelegenheid van de satelliet dat Rusland en Iran „hun alliantie verdiepen, en dat is iets waarnaar de hele wereld moet kijken en als een serieuze bedreiging zien”.

Moeten wij dat allemaal ook zo zien? Dit is natuurlijk een dwarse column en u ziet mijn kanttekeningen aankomen. Niet zozeer omdat Teheran dat bericht van de drones betwist – misschien inderdaad geen drones voor Rusland, misschien wel drones, Teheran kan de inkomsten goed gebruiken, ik weet het niet. Maar die gevaarlijke en zich verdiepende alliantie. Hebben Rusland en Iran een alliantie? Ik zie eerder samenvallende belangen van twee landen die als schurkenstaten gelden, allebei doelwit zijn van een bombardement aan westerse sancties, en een grote mond hebben maar feitelijk tegen hun grenzen aanlopen.

Ik ga een beetje terug in de tijd, en dan ziet u waarom een land als Iran, dat buitengewoon gevoelig is voor echte of vermeende vernedering, veel problemen heeft met Rusland.

Dat begint met het verdrag van Golistan aan het eind van de eerste Russisch-Perzische oorlog (1804-1813) en dat van Turkmenchay na de tweede Russisch-Perzische oorlog (1826-1828). Die kostte het toenmalige Perzië van de Qajaren een aanzienlijk deel van de zuidelijke Kaukasus.

Dan begin 20ste eeuw, toen Russen en Britten samen de Perzische sjah geldelijk uitkleedden en de constitutionele revolutie om zeep hielpen. In dat kader verhingen de Russen in 1911 in Tabriz twaalfhonderd rebellen en burgers.

Tijdens en na de Eerste en Tweede Wereldoorlog de bezetting en uitpersing van Iran, alweer samen met de Britten. De Iraanse revolutieleider ayatollah Khomeiny moest niet alleen niets hebben van Amerika, ook niet van de Sovjet-Unie. Gelijk had hij, want Moskou leverde Saddam Hussein wapens in de uitputtende oorlog van 1980-1988. En ik herinner me hoe woedend de Iraniërs waren toen Moskou onder verwijzing naar de nucleaire sancties vóór het akkoord van 2015 weigerde Teheran de bestelde en betaalde luchtverdediging te leveren.

Poetin heeft er vandaag geen enkel probleem mee dat Israëlische vliegtuigen en drones in Syrië aan de lopende band Iraanse doelen bombarderen. Hij gaat helemaal geen honderden miljoenen in Iran investeren. Integendeel, hij is bezig Irans enige grote olieklant China te kapen door hogere korting te geven dan Teheran aanbiedt.

En wat vindt u hiervan: de Russische ambassadeur in Teheran legde in februari in de ambassadetuin een krans bij het beeld van Alexander Griboyedov, zijn voorganger die in 1829 door een woedende Perzische menigte werd gelyncht wegens zijn rol in de totstandkoming van het verdrag van Turkmenchay. Op Twitter wreef de ambassade nog eens zout in de Iraanse wonden met de hashtag #WeRemember. Alliantie? Ik zeg: twee landen die tijdelijk elkaar kunnen gebruiken.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.