CO2-rechten voor vluchten binnen Europa worden duurder

Luchtvaartmaatschappijen moeten vanaf 2024 meer gaan betalen voor de uitstoot van broeikasgassen op hun vluchten binnen Europa. Dat hebben het Europees Parlement, de Commissie en de Raad van Ministers woensdag afgesproken in Brussel. De drie partijen bereikten een principeakkoord over de aanpassing van het Europese emissiehandelssysteem (EU-ETS) voor de luchtvaart.

Voor elke vlucht binnen Europa – de EU plus het VK, Zwitserland, IJsland, Liechtenstein en Noorwegen – moet een luchtvaartmaatschappij over enkele jaren zijn volledige uitstoot afkopen. Daartoe koopt een maatschappij CO₂-rechten.

Het idee van het EU-ETS, een belangrijk onderdeel van de klimaatplannen van de Europese Commissie, is dat het aantal beschikbare emissierechten jaarlijks afneemt. Zo worden vervuilende bedrijven gedwongen te verduurzamen. Vorige week besloot de EU al om de internationale scheepvaart op te nemen in het emissiehandelssysteem.

Gratis rechten vervallen

Voor de luchtvaart gold lange tijd een milde vorm van het EU-ETS. Bij de introductie in 2012 kregen maatschappijen een fors deel van hun rechten (soms 40 procent) gratis. Daaraan wil de EU nu een eind maken. In 2026, een jaar eerder dan de Raad van Ministers én de luchtvaartsector wilden, vervallen de gratis rechten en moet de sector alle CO₂-uitstoot afkopen.

Alleen vluchten binnen Europa vallen echter onder het handelssysteem. Het Europarlement en klimaatactivisten pleitten ervoor dat ook intercontinentale vluchten – vanuit Europa naar bijvoorbeeld Noord-Amerika en Azië – zouden worden belast. Dat voorstel haalde het niet.

De Commissie en de Raad vinden dat langeafstandsvluchten beter kunnen vallen onder het wereldwijde CORSIA-systeem van de VN-luchtvaartorganisatie ICAO. Daarbij betalen luchtvaartmaatschappijen voor maatregelen om hun uitstoot te compenseren (bossen planten). CORSIA is goedkoper dan het EU-ETS, maar volgens critici ook minder effectief. Wel is afgesproken dat in 2026 wordt geëvalueerd of CORSIA voldoet.

Langeafstandsvluchten vormen weliswaar maar 6 procent van alle vluchten die vertrekken vanuit Europa, maar zij zorgen wel voor ruim de helft van de uitstoot van kooldioxide en stikstof door de Europese luchtvaart.

Luchtvaartmaatschappijen als Air France-KLM, Lufthansa en British Airways, die het meest verdienen aan intercontinentaal verkeer, zijn tegen de opname van lange vluchten in het EU-ETS. Dat zou hun concurrentiepositie ten opzichte van Amerikaanse en Aziatische maatschappijen verslechteren. Bovendien, is hun vrees, zouden de VS en China vergeldende maatregelen kunnen nemen als hun nationale luchtvaartmaatschappijen meer moeten betalen voor vluchten naar Europa.

Lees ook: Europese Commissie: klimaateffect luchtvaart veel groter dan gedacht

Andere broeikasgassen

Budgetmaatschappijen als Ryanair en easyJet daarentegen, die niet of nauwelijks vliegen buiten Europa, zijn faliekant tegen de uitzondering voor langere vluchten. Die is oneerlijk, zeggen zij, want nu betaalt alleen de toerist die op vliegvakantie naar de Middellandse Zee gaat mee aan de Europese klimaatmaatregelen en niet de zakenreiziger naar New York of Singapore.

Voor het eerst hebben de Europese beleidsmakers afgesproken ook andere broeikasgassen te bekijken dan CO₂. Luchtvaartmaatschappijen moeten publiceren hoeveel zogenoemde non-CO₂-gassen zij uitstoten. Het gaat onder meer om stikstofdioxide, roet, zwaveldioxide en waterdamp, die leidt tot condensatiestrepen in de lucht. Volgens de Europese Commissie dragen die luchtvaartemissies twee keer zo veel bij aan de opwarming van de aarde als CO₂.