De Europese Commissie geeft 10,2 miljard euro aan bevroren EU-fondsen voor Hongarije vrij. Het besluit komt nadat het EU-land volgens Brussel een pakket maatregelen heeft genomen „dat de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in het land aanzienlijk versterkt”.
De timing van het besluit deze woensdag is uiterst pikant, aan de vooravond van een belangrijke Europese topontmoeting waar de Hongaarse premier Viktor Orbán steun voor Oekraïne dreigt te blokkeren. Volgens kritische Europarlementariërs geeft de Commissie nu toe aan Orbans ‘chantage’ – in een brief riepen de fractievoorzitter van de belangrijkste partijen de Commissie woensdag op het geld níet vrij te geven.
Lees ook IJskoude douche dreigt voor Oekraïne in de EU, terwijl de oorlog een cruciale fase ingaat
Orbán zelf is bereid tot een „financiële deal”, zo zei hij woensdag in het Hongaarse parlement. Dinsdag suggereerde zijn belangrijkste politieke adviseur dat Hongarije in ruil voor geld akkoord zou kunnen gaan met steun aan Oekraïne, al zou daar volgens hem wel méér geld tegenover moeten staan dan het nu vrijgegeven bedrag. Met dit besluit komt immers slechts een deel van het door Brussel geblokkeerde geld voor Hongarije vrij. Er zit nog altijd ruim 20 miljard euro aan Europese gelden vast.
Daarmee blijft onzeker of Orbán nu wél akkoord kan gaan met zowel de start van de toetredingsgesprekken met Oekraïne als een grootschalig steunpakket voor het land. De Hongaarse premier dreigde beide besluiten de afgelopen weken te blokkeren, maar volgens betrokkenen is nog altijd onduidelijk wat Orbán precies verlangt voor zijn steun. De komende dagen worden pittige onderhandelingen verwacht, waarin regeringsleiders Orbán flink onder druk zullen zetten.
Beeld van handjeklap
Binnen de Europese Commissie wordt benadrukt dat Hongarije afgelopen jaar daadwerkelijk forse hervormingen heeft doorgevoerd en dat het langer vasthouden van de fondsen nu niet gerechtvaardigd was. Maar dat Brussel nu tot het allerlaatste moment wachtte om Orbán nu tegemoet te komen, versterkt hoe dan ook het beeld van handjeklap.
Vorig jaar december blokkeerde Brussel in totaal ongeveer 22 miljard euro aan fondsen voor Hongarije vanwege zorgen over de rechtsstaat. Die zorgen gingen deels over onvoldoende waarborgen tegen fraude en corruptie, waardoor de goede besteding van EU-geld niet kan worden gegarandeerd. Daarnaast concludeerde Brussel dat Hongarije niet voldoet aan enkele voorwaarden rond de onafhankelijkheid van de rechtspraak, de academische vrijheid en de rechten van lhbti’ers en vluchtelingen.
Eerder dit jaar presenteerde de Hongaarse regering enkele juridische hervormingen die de onafhankelijkheid van de rechtspraak beter moeten verankeren. Het betekent onder meer dat een onafhankelijke raad van rechters meer bevoegdheden krijgt en de risico’s op politieke inmenging verkleind worden en dat er strengere regels komen voor benoemingen bij het Hongaarse Hooggerechtshof.
De afgelopen maanden voerden Brussel en Boedapest intensieve gesprekken over de precieze reikwijdte van de hervormingen. Nu concludeert de Commissie dat ze aan een deel van de vereiste voorwaarden voldoen en dat Brussel daarmee 10,2 miljard aan fondsen kan vrijgeven. Dat geld stroomt niet meteen naar Hongarije: daarvoor moet het EU-land eerst projecten aandragen en facturen indienen. Op korte termijn verwacht Brussel dat circa 500 miljoen kan worden overgemaakt.
De rest van het bevroren geld blijft voorlopig in kas: daarvoor moet Hongarije nog tal van andere maatregelen treffen. Daarbij maakt Hongarije ook nog altijd aanspraak op circa 6 miljard uit het coronaherstelfonds, op voorwaarde dat het enkele diepgaande rechtsstaathervormingen doorvoert.
Leeslijst
