Bij het techbedrijf van Job werkt iedereen altijd thuis: ‘Het kantoor is een inefficiënte, vreselijke plek’

Wie het kantoor van Job van der Voort (33) wil bezoeken, moet eerst twee trappen omhoog. De hekjes die de wenteltrap naar boven normaal blokkeren, staan open. Zijn kinderen (2 en 4) zijn vandaag op het kinderdagverblijf.

Van der Voort is oprichter van Remote, dat loonadministratie en ander papierwerk regelt voor bedrijven die personeel aannemen in het buitenland. Remote heeft geen kantoor: alle werknemers werken op afstand, vanuit locaties overal ter wereld. Dat geldt ook voor de topman, wiens werkkamer, in zijn huis in een dorp ten noorden van Amsterdam, nog geen tien vierkante meter groot is.

Klanten van Remote zijn veelal techbedrijven uit de Verenigde Staten, zowel „kleine start-ups als de grootste bedrijven ter wereld”, zegt Van der Voort, die geen namen van klanten wil noemen. Het zijn bedrijven die in de zoektocht naar schaars techtalent uitkomen bij mensen die wel voor ze willen werken, maar geen zin hebben naar San Francisco, Londen of Amsterdam te verhuizen.

Remote, dat pas drie jaar bestaat, is een bijzonder Nederlands succesverhaal. Het groeide in twee jaar van ruim 20 naar 950 werknemers. Topinvesteerders als het Amerikaanse Sequoia en het Japanse techfonds SoftBank staken 500 miljoen dollar in Remote, dat wordt gewaardeerd op 3 miljard dollar (3 miljard euro). Het maakt Van der Voort een van de rijkste Nederlanders onder de veertig jaar volgens tijdschrift Quote, dat zijn vermogen schat op 675 miljoen euro.

Aan zijn rijtjeshuis, met een voortuin waar weinig meer in past dan een bakfiets, is dat niet af te zien. Geld interesseert hem niet zo, zegt Van der Voort, die wel een voorkeur heeft voor designmeubels en – vooral – goede computerapparatuur. Het helpt hem het thuiswerken zo makkelijk mogelijk te maken.

Dus leidt hij zijn bedrijf op een Herman Miller Aeron-stoel achter een groot iMac-scherm. Zijn op maat gemaakte eikenhouten bureau is omringd door LEGO Star Wars en Warhammer-poppetjes, die hij tussen de videovergaderingen door verft om „even van het scherm weg te zijn”. Op afstand werken betekent: thuis kunnen lunchen met zijn Portugese vrouw, die vanuit haar thuiskantoor op de begane grond werkt als wetenschapsjournalist. Na het interview gaat Van der Voort nog even een rondje fietsen voor hij zijn kinderen ophaalt, vertelt hij.

Het bedrijf van Van der Voort is, al sinds de oprichting, all remote. Werken zonder kantoor is een hype onder jonge techbedrijven: iedereen werkt wanneer en waar hij maar wil. Dat vermindert volgens Van der Voort de hoeveelheid overleg – „wij vergaderen nauwelijks” – en biedt werknemers zoveel mogelijk tijd om geconcentreerd en productief te werken.

Van der Voort leerde deze werkwijze bij GitLab. Dit door de Nederlander Sytse Sijbrandij geleide softwarebedrijf, dat vorig jaar naar de Amerikaanse beurs ging, geldt als een pionier in werken op afstand. Van der Voort was een van GitLabs eerste werknemers. Achter het kantoorloos werken zat destijds geen groot plan, vertelt hij. „Toen we bij GitLab begonnen, deden we alles online. Het werkte, dus we gingen ermee door. En we merkten dat volledig digitaal werken voor anderen steeds meer een reden was om bij ons te komen werken. Een kantoor is ook een inefficiënte, vreselijke plek.”

Veel bedrijven experimenteren met werken op afstand. Waar staan we?

„Iedereen is het nog aan het uitvogelen. Ook wij vragen ons elke dag af: hoe kunnen we dit goed doen? Het kantoor is al zo oud, zó diepgeworteld. In de psychologie [Van der Voort studeerde af in de cognitieve neurowetenschap] hebben ze het altijd over scripts. Als je een winkel binnenloopt, weet je automatisch wat het script is: je pakt iets, loopt naar de kassa en rekent af. Dat is in een kantoor precies hetzelfde. Zet een paar bureaus neer, wat computers en een koffieautomaat en mensen weten precies hoe zich te gedragen. Bij op afstand werken moet dat script nog worden uitgevonden.”

Wat is het effect geweest van corona op ons beeld van thuiswerken?

„Iedereen zag: het werk dat ik altijd op kantoor deed, kan gewoon thuis. Sterker: het is heel fijn en heel efficiënt om dat te doen. Werkgevers ontdekken dat zij ineens ook personeel in het buitenland kunnen aannemen. De macht verschuift zo van werkgever naar werknemer. Als je een gewilde techneut bent, kan je plots uit duizenden bedrijven overal ter wereld kiezen. De werknemer krijgt meer invloed, en je ziet dan ook dat werknemers bij grote bedrijven druk uitoefenen om meer ruimte te maken voor werken op afstand.”

Toch verwachten veel grote bedrijven dat hun werknemers weer naar kantoor komen. Hoe verklaar je dat?

„Als bedrijven machines gebruiken en fysieke producten maken, dan snap ik dat. Maar voor banen die volledig digitaal zijn, waarom zou dat moeten? Langzaam loopt je talent weg naar bedrijven waar werknemers die flexibiliteit wél krijgen. Waar ze wel naar een andere stad, of een ander land, kunnen verhuizen. Een Amsterdams techbedrijf met een kantoorcultuur kan alleen uit werknemers kiezen die bereid zijn in Amsterdam te wonen. Dit soort bedrijven doen zichzelf tekort.”

Elon Musk zei onlangs tegen zijn Tesla-werknemers: iedereen komt hier veertig uur per week naar kantoor. Bedrijven die alleen op afstand werken, brengen volgens Musk geen fatsoenlijke producten voort.

„Als dat hun cultuur is, dan is dat zo. Ik vond het wel een opvallende uitspraak, want ik weet dat zeker een van Musks bedrijven deels remote werkt.”

Oh? En dat is niet toevallig Tesla?

„Dat kan ik niet zeggen.”

Ook Apple verwacht zijn personeel drie dagen per week op kantoor. We hebben het hier over de meest innovatieve bedrijven ter wereld.

„Ze weten gewoon niet beter. Deze bedrijven hebben het nooit anders geprobeerd. Ook Apple heeft zijn laatste producten grotendeels op afstand moeten maken. Min of meer gedwongen door corona, maar het kan dus wel.”

Hoe ziet de toekomst eruit, denk je? Wat worden de smaken?

„Ik denk dat alle kenniswerk straks op afstand gedaan wordt en veel bedrijven hun kantoren sluiten, of alleen nog gebruiken als ontmoetingsplek. Hybride werken, waarbij mensen de helft van de tijd naar kantoor komen, is het slechtste wat je kan doen. Het is een ramp.”

Hybride werken, waarbij mensen de helft van de tijd naar kantoor komen, is het allerslechtste wat je kan doen

Waarom is dat zo erg?

„Een deel van het bedrijf is op kantoor en een deel niet. Dat leidt tot een scheiding tussen groepen met ieder een andere informatiepositie. De mensen die met elkaar op kantoor zijn, hebben geen enkele reden de informatie die zij met elkaar wisselen voor jou als afstandswerker toegankelijk te maken. Dat is de killer. Thuiswerkers raken geïsoleerd.

„Een van de belangrijkste pijlers onder werken op afstand is asynchroniteit. Dat komt neer op: je schrijft dingen op, zodat je niet continu met elkaar hoeft te praten. Dat kan ook niet als je niet weet wanneer mensen precies werken, hoe laat en in welke tijdzone. Dus noteren wij alles: vergaderingen, voortgang van projecten, alles. Als je een vraag hebt, ga je eerst zoeken in de documentatie voordat je collega’s gaat afleiden. Zoals wij werken is ongelofelijk veel efficiënter dan op een kantoor, waar mensen vooral de hele dag van alles aan elkaar vertellen.”

Toch is hybride werken wel wat de meeste bedrijven nu doen.

„Waarom denk je? Deze bedrijven hebben superdure kantoren waar ze niet vanaf komen. En leidinggevenden hebben angst. Managers willen controle en zijn bang die te verliezen als mensen nooit meer naar kantoor komen.”

Hoe kan een bedrijf die stap maken als het dit niet al vanaf het begin heeft gedaan?

„Laat kleine teams zichzelf organiseren en het uitvogelen. Experimenteer er eens mee. Ja, het is supermoeilijk, zeker voor heel grote bedrijven. Iedereen moet ineens een of andere nieuwe tool gebruiken, daar toegang toe hebben, alles opschrijven. Werknemers moeten dat leren, om in ruil de vrijheid terug te krijgen die op afstand werken met zich meebrengt.”

Waarom denk je dat werknemers zo graag naar kantoor gaan?

„Ze weten niet beter, toch? Of je wil niet vanuit huis werken. Of je kan niet thuis werken. Dat zijn goede redenen.”

Voor veel mensen is kantoor ook een sociale ontmoetingsplek. Zeker mensen die niet de luxe hebben van een goede werkplek in hun woning.

„Ik denk dat de mensen bij Remote gemiddeld hun collega’s beter kennen dan bij vrijwel elk ander bedrijf waar mensen de hele dag op kantoor zitten. We organiseren heel bewust allerlei gelegenheden waarbij mensen elkaar kunnen leren kennen. Spelletjes, quizzen, sociale activiteiten. En we moedigen werknemers aan die bij elkaar in de buurt wonen om elkaar op te zoeken. We zien dat op afstand werken je relatie tot werk fundamenteel verandert. In plaats van dat werk je hele leven is, heb je ineens meer tijd voor sociale contacten daarbuiten.”