Bidens begroting is vooral een verkapt verkiezingsprogramma

Een verkiezingsprogramma verkapt als conceptbegroting: de Amerikaanse president Joe Biden heeft donderdag in een toespraak zijn plannen onthuld voor het begrotings- én verkiezingsjaar 2024.

Het door de Democraat gepresenteerde voorstel zal in deze vorm nooit door het Congres komen, nu de Republikeinen sinds begin dit jaar het Huis van Afgevaardigden weer in handen hebben. Maar dat was ook niet de bedoeling van Bidens aankondiging. De algemene verwachting is dat de president in 2024 zal opgaan voor een tweede ambtstermijn. Zijn begrotingsplan diende vooral als scherp politiek contrast met de economische ideeën van de Republikeinse oppositie. Biden hield zijn rede dan ook niet vanuit het Witte Huis, maar in Philadelphia, in de electoraal cruciale staat Pennsylvania.

Trumps lastenverlaging geschrapt

Tegen deze politieke achtergrond lanceerde Biden het voornemen om over een periode van tien jaar 3.000 miljard dollar te bezuinigen en de lasten te verzwaren voor de allerrijksten, hedgefondsen, multinationals en andere grote bedrijven. De extra begrotingsruimte die hiermee zou vrijkomen, moet ten goede komen aan gezondheidszorg voor ouderen en lagere inkomensgroepen, maar bijvoorbeeld ook in aanhoudende militaire steun voor Oekraïne en de NAVO.

Bidens begroting zet zich aan de inkomstenkant scherp af tegen de Republikeinse ‘trickle-down-ideologie’: de gedachte dat lastenverlichting voor rijken ‘doordruppelt’ naar lagere economische klassen en zo leidt tot groei. Zijn Republikeinse voorganger Donald Trump voerde een majeure belastinghervorming door die bovenal de elite ten goede kwam en de staatsschuld verder laat oplopen. „President Biden heeft altijd gezegd dat groei van onderop en uit het midden moet komen, niet van bovenaf”, stelde het Witte Huis donderdag in een begeleidend schrijven.

Biden belooft juist de lasten voor rijken op te voeren. Trumps belastingkorting voor Amerikanen die meer dan vier ton per jaar verdienen, zou hij terugdraaien. Voor miljardairs zou een minimumtarief van 25 procent moeten gaan gelden. Inkomstenrendement boven een miljoen dollar zou hij zwaarder belasten. En een door durfinvesteerders veel gebruikte maas in de belastingwet zou hij willen dichten.

Ook bedrijven zouden meer moeten afdragen. De vennootschapsbelasting zou omhoog moeten naar 28 procent; Amerikaanse multinationals zouden over overzeese winsten een tarief van 21 procent (nu 10,5 procent) moeten gaan betalen; en ook de praktijk van bedrijven om eigen aandelen in te kopen zou vier keer zo zwaar belast moeten worden.

De noodzaak om zijn begrotingsplan als fiscaal prudent neer te zetten is voor Biden extra groot nu Washington zich opmaakt voor een gevecht over het zogeheten schuldenplafond. In de rituele onderhandelingen daarover dreigen de Republikeinen hun Huis-meerderheid aan te wenden om desnoods de federale overheid op slot te gooien of – nog riskanter – de VS tot wanbetaler te laten bestempelen. De oppositiepartij schildert Biden daarbij in de publieke beeldvorming af als linkse potverteerder die de inflatie aanjaagt met nog meer onnodige miljardeninvesteringen.

Opinie-onderzoek

De Republikeinen deden Bidens voorstellen donderdag af als „een grap” en „roekeloos” en „verspilling”. De oppositiepartij heeft zelf nog geen alternatieve begroting ingediend, maar lijkt er op te gokken dat Biden toch electoraal kwetsbaar is. Opinie-onderzoek laat zien dat kiezers zijn economisch beleid wantrouwen nu de inflatie hardnekkig hoog blijft en de centrale bank het monetaire beleid waarschijnlijk langer en ingrijpender zal moeten aanscherpen met renteverhogingen.

Goed nieuws was er vrijdag ook voor Biden. De werkgelegenheidscijfers van het ministerie van Arbeid over de maand februari vielen gunstiger uit dan vooraf verwacht door analisten. De Amerikaanse economie kreeg er netto 311.000 banen bij.