Het zijn kloeke waarschuwingsschoten die Beyoncé lost. Was Dolly Partons ‘Jolene’ in 1973 een snikkende countrysmeekbede aan haar rivale, Beyoncé windt er in haar strijdbare versie bepaald geen doekjes om: opzouten, Jolene. „I’m warning you, don’t come for my man. Don’t take the chance because you think you can.” De boodschap aan haar concurrente – al in ‘Sorry’ (2016) zette Beyoncé „Becky with the good hair” te kijk – is ferm: vind je eigen man. Want ze mag dan misschien queen B zijn, ze is nog altijd een ,,creole banjee bitch from Louisianne”. Met de groeten ook van countrydiva Parton trouwens, die de hernieuwde klassieker met een voicememo inleidt: „Hey miss Honey B, it’s Dolly P. You know that hussy with the good hair you sing about? Reminding me of someone I knew back when, except she has flaming locks of auburn hair, bless her heart. Just a hair of a different color but it hurts just the same.”
Het was anderhalve week terug een aankondiging met een wrange bijsmaak. De komst van Cowboy Carter, het vrijdag verschenen achtste album van popster Beyoncé, is geactiveerd door een ervaring „waarbij ze zich niet welkom voelde”. Dat hield verband met haar optreden bij de Amerikaanse Country Music Awards in 2016. Samen met countrytrio The Chicks (voorheen The Dixie Chicks) en veel extra muzikanten bracht Beyoncé het countrypop liedje ‘Daddy Lessons’ van haar album Lemonade. Het was een gloedvol optreden ingeleid door New Orleans jazzy blazers en flink wat stompin’ & clappin: „Yee-haw, Texas, Texas.”.
Giftig racisme
Conservatieve countryfans moesten er echter niets van hebben. Beyoncé werd het mikpunt van giftig racistisch ongenoegen: ze had als zwarte superster, en bovendien grootverdiener, niets te zoeken in dit muziekgenre dat oorspronkelijk van de working class is. Puur culturele diefstal door een outsider. Haar liedje kreeg een ban van countryzenders. De Grammy’s wezen het af in de categorie country, zo ook Billboard en de Country Music Awards liet de oren hangen naar zijn kritische publiek: het verwijderde (in eerste instantie) een promovideo van het optreden.
Instant hits
Dat die weerstand duidelijk vechtlust aan wakkerde bij superster Beyoncé Giselle Knowles-Carter (42) – uitstekend zangeres, superbe performer met bionische danskwaliteiten, stijlicoon, moeder van drie – blijkt. Ze liet het al zien in vroeger werk: Beyoncé rekent af met wie haar misgunt. Hoezo zou zij, nota bene geboren in de countrystate Texas, geen country mogen zingen! En kwetsbaarder: zou huidskleur in relatie tot muziek ooit irrelevant worden?
Meteen na de strategisch slimme aankondiging tijdens de veelbekeken Super Bowl finale presenteerde ze twee nieuwe singles. Yeehawwww, country dus. Een flinke stap weg van het eerste deel van haar trilogie, het extravagante disco en dance-project Renaissance.
Die singles zijn instant hits. Countrypopsingle ‘Texas Hold ’em’, waarin hoedowns (ofwel linedancing) sexy worden, topt al weken de Billboard Hot Country Songs-hitlijst. En ook de persoonlijke, ijzersterke ballade ‘16 Carriages’ slecht barrières. Als gekleurde en vrouwelijke artiest beukt Beyoncé dwars door het glazen countryplafond.
Evengoed discussieerde Amerika zich de afgelopen weken weer gek over Beyoncé’s intrede in de countrymuziek. Oerconservatief-rechts Amerika blijft hardnekkig betwisten dat zwarte artiesten passen in country, een gigantisch populair muziekgenre in Amerika waarin vooral witte artiesten de dienst uitmaken. Op maatgevende countryradiozender domineert het stereotype: macho ‘bro-country’ vol sixpacks, bier en pick-up trucks, of juist mierzoete countrypop vol gebroken harten en ontrouw.
Diepe connectie
In de gesegregeerde Verenigde Staten is Amerikaanse popmuziek onterecht gaan leunen op witte voortrekkers. Terwijl de wortels van country, letterlijk plattelandsmuziek uit het zuidelijke deel van de Verenigde Staten ontsproten uit Amerikaanse volksmuziek, evengoed zwart zijn. Er is een diepe connectie met Afro-Amerikaanse jazz en blues uit het zuiden. Zie het akoestische instrumentarium. Een van de vroegste country- en bluegrass instrumenten is de banjo, het West-Afrikaanse snaarinstrument dat via de slavernij naar Amerika kwam. Of neem de vertellende vorm van pure country. Er zijn gelijkenissen met hoe in werkliederen (‘fieldhollers’) en spirituals van de zwarte Afro-Amerikaanse bevolking ten tijde van de slavernij verhalen werden gedeeld.
Texas cowboy stew
Terug naar Beyoncé’s album, Cowboy Carter. Want wat heeft ze neergezet? Een rijke, veelkleurige ‘Texas cowboy stew’ van maar liefst 27 nummers. Via gesproken interludes door gevierde veteranen Dolly Parton („Cowboy Carter, light up this jukejoint!”) en Willie Nelson komt de zegen uit de country-eredivisie. Maar verwacht geen magnum opus van countrymuziek.
Wat wel? Een album dat een dikke streep zet onder black cowboy-cultuur en country creatief laat vervloeien met alle Amerikaanse muziekstromingen. Als onverschrokken amazone met een overweldigende ambitie lassoot Bey langs werkelijk van alles. Er zijn bluegrass-violen, banjo’s en steelgitaren. Countrypop-duetten met zangeres Miley Cyrus en zanger Post Malone. Ze overgiet country rustig met in southern trapbeats (‘Tyrant’), spettert in de dampende soul van ‘YaYa’ een vleug van The Beach Boys ‘Good Vibration’. De opening ‘Ameriican Requiem’ is al haast een opera. En dan is er nog een soort softe countryhouse ‘Riverdance’.
Cowboy Carter laat Beyoncé’s stem gloriëren. Als het ritme van de hak van haar designer-cowboylaars op de houten planken komt, is er een uitgekleed rustiek geluid waarin ze mooi, klein met lichte vibrato zingt met eenvoud in haar teksten. Maar komt ook de kale, elastieken electrobeat weer die we kennen uit ‘Formation’, in 2016 al een ode aan haar zuidelijke roots, dan gaat ze de boel oppompen. Beats, effectjes, volsmeren. Beys’ country komt niet in pastelkleuren, behalve als het lieve liedjes zijn voor haar kinderen (‘Protector’, ‘Daughter’ inclusief Italiaanse aria)
Zwarte artiesten in country
Ze is beslist niet de eerste zwarte popartiest die het in country zoekt. Neem Ray Charles. Of Darius Rucker, vroeger frontman van rockband Hootie & the Blowfish. In 2019 had Lil Nas X dankzij TikTok een nummer-1-hit, in zijn ‘Old Town Road’ (2019) speelde de banjo over een trapbeat.
Qua zwarte vrouwen ging onder meer good old Tina Turner haar voor in country, haar solocarrière begon er mee (tip: Tina Turns the Country On). De eerste zwarte vrouw die optrad in countrywalhalla Grand Ole Opry, Linda Martell, opent gek genoeg hiphoptrack ‘Spaghetti’ met de op zich logische observatie hoe genres een op zich best grappig concept zijn.
En dan Reyna Roberts, een countryzangeres van nu. Zij is, met Tanner Adell, Brittney Spencer en Tiera Kennedy, een van de jonge zwarte countrystemmen met wie Beyoncé een harmonisch prachtige cover van Beatles-favoriet ‘Blackbird’ zingt. Een sieraad. Beyoncé maakt met deze plaat haar punt én helpt tegelijk de nieuwe lichting in het zadel.
