Kay-Lee de Sanders komt aanlopen met een blauw rechteroog. Ajax heeft op deze gure, natte zondagmiddag net met 5-2 gewonnen van FC Utrecht, thuis op De Toekomst, het sportcomplex waar zowel Ajax Vrouwen als de jeugd speelt. De Sanders, verdediger, kreeg een arm op haar jukbeen. „Het ziet er naarder uit dan het is”, zegt ze naast het veld.
De wedstrijden in de Vrouwen Eredivisie hebben een hoog gemoedelijkheidsgehalte. Ook op De Toekomst, waar „Ajax is de beste” wordt gegild door kleine, giechelende meisjes, en ouders in de rust – waarin de regen echt losbarst – met bakjes patat naar de enige overdekte tribune hollen. Schuin achter die Bobby Haarms-tribune lonkt de Johan Cruijff Arena, doorgaans het toneel van de mannen.
Maar woensdagavond speelt Ajax Vrouwen 1 daar de eerste van drie thuiswedstrijden in de groepsfase van de Women’s Champions League, tegen Paris Saint-Germain, de club van Lieke Martens en Jackie Groenen. Het is de eerste keer dat een Nederlandse ploeg de voorrondes, die in 2021 werden ingevoerd, heeft overleefd. FC Twente kwam in oktober ook dichtbij, maar haalde het niet.
In de Arena spelen, dat geeft „een verliefdheidsgevoel”, zegt De Sanders na de wedstrijd tegen Utrecht, anderhalve week geleden. Ajax Vrouwen deed dat pas één keer, vorig seizoen bij de Klassieker tegen Feyenoord. Toen ze zeven was, mocht De Sanders ook al een keer het veld op, bij Ajax – RKC, aan de hand van Wesley Sneijder. „Als je daar als meisje komt, dan denk je: hier vecht ik voor, om daar te staan. En uiteindelijk bereik je dan die top en dan merk je dat het lastiger is, dát je niet elke wedstrijd in de Arena speelt. Maar ik ben heel blij dat ik mag meemaken dat het vrouwenvoetbal zo groeit, en dat wij kunnen laten zien dat wij daar ergens ook wel horen.”
In de groepsfase van de Champions League gaat Ajax het nog knap lastig krijgen: naast PSG zal de ploeg spelen tegen Bayern München en AS Roma. Ajax is „de underdog”, vindt De Sanders. „We gaan gewoon voor het maximaal haalbare.” Zelf gaat ze er in ieder geval „heel erg van genieten”, zegt ze.
Lees ook een interview met Sarina Wiegman
Derde plaats ‘de max’
Analist en voormalig profvoetballer Leonne Stentler denkt dat een derde plaats voor Ajax „de max” is in deze poule. „Heel veel zwaarder had Ajax het niet kunnen krijgen.” Voor zo’n derde plek koop je als ploeg overigens weinig, want een lager Europees toernooi is er niet bij de vrouwen.
Maar het is hoe dan ook mooi dat het Ajax is gelukt om de groepsfase te bereiken, zegt Lucienne Reichardt, bij de KNVB verantwoordelijk voor de professionalisering van de het vrouwenvoetbal. Plaatsing voor de laatste zestien is om te beginnen goed voor Ajax zelf, ook financieel gezien. De club verdient in de groepsfase 400.000 euro. Dat is aanzienlijk: Ajax doet geen uitspraken over de begroting van de vrouwentak, maar geschat wordt dat die tussen de 1,5 en 2 miljoen ligt (bij de mannen is dat circa 160 miljoen euro).
Maar ook voor het hele Nederlandse voetbal is het goed, zegt Reichardt. Vanwege de „zichtbaarheid” binnen Europa, de ranking van de Nederlandse competitie en de „solidariteitsbetalingen”. De UEFA maakt ook geld vrij voor clubs die geen Europees voetbal spelen. Hoe beter een Nederlandse deelnemer presteert, hoe meer geld ook naar de rest van de Eredivisie gaat. Vorig jaar kwam dat neer op bijna 12.000 euro per club, zegt Reichardt. Een bescheiden bedrag, maar in het voetbal voor vrouwen toch welkom.
De KNVB is er blij mee, vertelt ze. „Wij willen voorkomen dat de verschillen tussen de top en de rest groter worden.”
Want de verschillen tussen de top – PSV, FC Twente, Ajax – en de andere negen clubs in de Vrouwen Eredivisie zijn aanzienlijk. Tiny Hoekstra, die in 2021 overstapte van sc Heerenveen naar Ajax, op dit moment nummer twee achter Twente, kan erover meepraten. Bij Heerenveen werkte ze wekelijks nog twintig uur naast het voetballen, anders kon ze niet rondkomen. Ze trainde van half negen ‘s ochtends tot twaalf en ging daarna door naar werk. „Superzwaar. Maar je moet wel.”
Dat geldt voor heel veel andere speelsters. Volgens KNVB-regels hoeven per club maar vier speelsters een contract te hebben. En dan gaat het om een pakweg halftijdse verbintenis, voor het minimumloon. Alleen Ajax, Twente, PSV en Feyenoord hebben een cao.
Er zijn ook andere grote verschillen tussen de grotere en kleinere clubs. Zo was Hoekstra toen ze begon onder de indruk van de faciliteiten en begeleidende staf die er bij Ajax rondloopt. Zoals een vaste fysio en een krachttrainer. „En we hebben onze eigen gym, waar de mannen en de jeugd geen gebruik van maken. Dat klinkt als iets kleins, maar daardoor kun je meer focus op jezelf leggen.” Bij Heerenveen werd getraind bij een amateurvereniging, vertelt ze. Zowel De Sanders als Hoekstra zeggen: het zou goed zijn als de kleintjes in de Eredivisie beter zouden worden. Hoekstra: „Dan gaan wij ook stappen zetten.”
Gat met de top is groot
Want, daar is zo ongeveer iedereen het wel over eens, het niveau van de Eredivisie moet verder omhoog. Het gat tussen de Nederlandse en de Europese top is groot.
Het overgrote deel van de Oranje-selectie van bondscoach Andries Jonker speelt bij buitenlandse clubs. Van Ajax werd recent alleen aanvoerder Sherida Spitse geselecteerd. Veel talenten vertrekken al vroeg naar het buitenland, zoals Esmee Brugts (20), die deze zomer de overstap van PSV naar FC Barcelona maakte. Leonne Stentler: „Als je een Nederlandse talentvolle speelster bent, dan is je droom niet PSV of Ajax, maar Barcelona.”
Ook Daphne Koster, manager vrouwenvoetbal bij Ajax, constateerde begin dit seizoen, toen keeper Lize Kop naar het Engelse Leicester City vertrok, nuchter tegenover ESPN: „We weten ook wel dat wij een club zijn waar de betere spelers worden weggehaald.”
Stentler denkt dat Nederlandse clubs de afgelopen jaren zelfs verder verwijderd zijn geraakt van buitenlandse competities. „Dat is wel een beetje mijn persoonlijke ergernis: het lag voor het oprapen. Juist die vrouwenvoetbalwereld was een onbeschreven blad. Wij hebben liggen slapen, maar buitenlandse clubs hebben daar gebruik van gemaakt.”
Daarmee bedoelt ze: die clubs hebben flink wat geld gestopt in vrouwenvoetbal. Neem Barcelona, zegt Stentler. „In 2015 was Twente nog behoorlijk gelijkwaardig aan Barcelona. Maar daarna is Barcelona gewoon goed gaan investeren.”
analistLeonne Stentler In 2015 was Twente nog behoorlijk gelijkwaardig aan Barcelona. Maar daarna is Barcelona gewoon goed gaan investeren
Hoeveel precies is niet bekend, clubs delen die informatie meestal niet graag. Maar exemplarisch is bijvoorbeeld dat de club in 2017 Lieke Martens kon halen, die daar volgens de NOS zo’n 200.000 euro per jaar zou gaan verdienen. Inmiddels haalt Barcelona Femení van alle Europese topclubs ook het meeste geld binnen: bijna 8 miljoen euro in seizoen ’21-’22, volgens de Deloitte Football Money League.
De Spaanse club won vorig jaar de Champions League. Ander voorbeeld: Olympique Lyonnais, tussen 2015 en 2022 zes keer Champions League-winnaar. Daar werd al twintig jaar geleden werk gemaakt van een vrouwenteam, dat vorig jaar een budget had van 10 miljoen euro.
Dat een ‘rijke’ mannenclub zoals bijvoorbeeld Paris Saint-Germain meer geld in de vrouwentak kan stoppen, is niet zo verrassend. Maar het heeft ook met beleid te maken, zegt Stentler. Met keuzes die gemaakt worden aan bestuurstafels.
Dat betoogt ook Anton Jansen, medeoprichter van Telstar Vrouwen, dat vorig seizoen terugkeerde in de Vrouwen Eredivisie. Onlangs schreef hij een opiniestuk in de Volkskrant waarin hij pleit voor meer geld in de vrouwentakken van het betaald voetbal. „De vraag is gewoon: in hoeverre wil je vrouwenvoetbal beter maken? Wil je investeren?,” zegt hij tegen NRC.
Hij ziet Engeland als een voorbeeld. De BBC berekende vorig jaar dat speelsters in de Women’s Super League, de tegenhanger van de Premier League, gemiddeld 47.000 pond per jaar verdienden, al zijn de onderlinge verschillen groot.
Het liefst zou Jansen zien dat alle speelsters in de Eredivisie, zo’n twintig per club, minimaal het minimumloon krijgen met een fulltime contract. Het zou volgens hem in totaal 7,5 miljoen euro kosten op jaarbasis. „Dan kun je ook aan talenten vragen om zich fulltime in te zetten voor de sport.” Dat kan nou eenmaal niet als je er nog een baan naast hebt. Jansen ziet het als „een minimale noodzakelijke investering om in Europa bij te blijven”.
Voor de duidelijkheid: bij Telstar Vrouwen, dat het dit jaar met een jaarbegroting van 400.000 euro moet doen, is dit nog een utopie. Er zitten speelsters met een contract, maar ook speelsters die alleen een klein bedrag of zelfs een onkostenvergoeding krijgen. „Een paar dagen geleden hoorde ik nog van een talentvolle aanvalster dat ze komend jaar niet voor ons in de Eredivisie wil spelen, want dan moet ze een dag minder werken. En wij kunnen dat niet compenseren.”
Leonne Stentler ziet de laatste tijd overigens wel ontwikkelingen in het Nederlandse vrouwenvoetbal. Zo doen dit seizoen twaalf clubs mee in de Eredivisie, vier jaar geleden waren dat er nog acht. De KNVB wil het liefst volgend jaar al toe naar een Eerste Divisie, zegt Reichardt, zodat promotie en degradatie mogelijk wordt, al lijkt zo’n stap nu nog ver weg. De bond wil ook elk jaar de eisen voor clubs verder omhoog schroeven, zoals het minimum aantal contractspeelsters.
Jansen van Telstar ziet ook dat sponsoren steeds geïnteresseerder raken in de Vrouwen Eredivisie. „Clubs die nog geen vrouwenteam hebben opgezet trekken zich de haren uit het hoofd”, zegt hij. „Want vrouwenvoetbal is steeds vaker een eis van sponsoren.”
Daarnaast worden alle Eredivisie-wedstrijden op korte termijn live uitgezonden door ESPN. „Dat is een enorme stap”, zegt Reichardt. De Champions League-wedstrijden van Ajax zijn bij de NOS te zien.
Vanwege de zware loting is de kans dus groot dat het bij de groepsduels blijft. Ajax-speelster Tiny Hoekstra wil er niet te veel over somberen. „We hebben het er ook met het team over gehad. Een minder zware poule is ook minder leuk, daar leer je minder van. Dit is een unieke ervaring. We gaan zes geweldige wedstrijden spelen.”
