Ahmad Mendes Moreira over de oerwoudgeluiden tegen Brian Brobbey: ‘Supporters willen je pijn doen’

Toen voetballer Ahmad Mendes Moreira (27) vorige week een paar dagen vrij was vloog hij vanuit Griekenland, waar hij op het hoogste niveau bij PAS Giannina speelt, naar Nederland om zijn moeder in Schiedam te bezoeken. „Griekenland is dichtbij”, zegt hij, „maar ik kan mijn moeder erg missen. Ik probeer zo vaak mogelijk heen en weer te vliegen.”

Tijdens zijn bezoek werd het Nederlandse voetbal opgeschrikt door een nieuw racisme-incident. Nadat Ajax-spits Brian Brobbey zondag tegen FC Utrecht een treffer had gemaakt, klonken vanaf de tribune oerwoudgeluiden. Dat hoorde Brobbey achteraf pas, via een appje van zijn broer. „Het doet me niet zoveel”, zei hij tegen ESPN. „Het is hun probleem. Misschien krijgen ze een boete, mij boeit het niet zoveel.”

Mendes Moreira zag de beelden niet live. Zijn moeder belde hem om te vertellen wat er was gebeurd en „hoe dapper” Brobbey zich had gedragen. „Brobbey heeft er tijdens de wedstrijd niets van meegekregen”, benadrukt hij. „Dat verklaart waarschijnlijk waarom hij zo koeltjes reageerde. De lading is veel minder groot dan als je die oerwoudgeluiden direct tot je krijgt. Je zag het ook bij Romelu Lukaku van Inter, die racistische spreekkoren niet had gehoord tijdens een competitiewedstrijd tegen Cagliari in 2019. Hij praatte er na afloop heel rationeel over.”

Lees ook: hoe voetbalclubs met microfoons racisme in het stadion te lijf proberen te gaan.

Zelf hoorde Mendes Moreira woordelijk wat er in november 2019 vanaf de tribune naar hem werd geroepen tijdens een wedstrijd tegen FC Den Bosch – hij speelde toen nog voor Excelsior. De racistische uitingen klonken vanaf het moment dat hij het veld betrad en hielden zo’n twintig minuten aan. Toen de scheidsrechter de wedstrijd uiteindelijk stillegde, liep hij zichtbaar geëmotioneerd van het veld.

Wat dacht je toen je de beelden van Brobbey zag?

„Natuurlijk dacht ik aan wat ik zelf heb meegemaakt. Het is vervelend dat het nog steeds gebeurt. Maar ik dacht ook: als Berghuis had gescoord hadden ze weer andere dingen geroepen. Supporters zoeken naar de makkelijkste manieren om spelers pijn te doen en bij mensen van kleur zijn dat oerwoudgeluiden.”

Dat klinkt analytisch, terwijl het je destijds erg aangreep.

„Het is tweeënhalf jaar geleden en ik heb een en ander een plek kunnen geven. Die bewuste dag ben ik met mijn vriendin naar mijn moeder gegaan en we hebben lang gesproken over wat er gebeurd is. Gek genoeg weet ik niet meer wat er gezegd is, maar wel dat het goed was. Ook de dagen erna hebben we er veel over gepraat.”

Je werd het symbool van verzet tegen racisme in het voetbal. Wat heeft dat met je gedaan?

„Het incident heeft mij nationale bekendheid bezorgd. Iedereen wist opeens wie ik was. Ik werd overstelpt met reacties, tienduizenden, uit binnen- en buitenland. Mijn drieduizend volgers op Instagram verachtvoudigden. Mensen voelden met me mee. Dat deed me goed.”

Welke berichten zijn je het meest bijgebleven?

„Lukaku stuurde me een mooi, persoonlijk bericht. En ik kreeg een brief van een jonge vrouw die schreef dat ze in het klein heeft meegemaakt wat ik heb meegemaakt. Toen ze mijn emoties zag brak ze en heeft ze dagenlang gehuild. Wow, dacht ik.”

Heeft het ook schaduwkanten: symbool staan voor zoiets groots en gevoeligs?

„Ja. Na de dood van George Floyd, een half jaar na het incident, kwam de Black Lives Matter-beweging op gang. Iedereen wilde weer iets van me. Mensen zeiden: je moet wat aan racisme doen, want jij hebt er nationale bekendheid door gekregen. Ik had het gevoel dat zaken uit hun verband werden gerukt. Mensen vonden het jammer als ik een keer niets te zeggen had over racisme, als ik er geen woorden voor kon vinden of als ik geen bijeenkomst kon bijwonen omdat ik een wedstrijd moest spelen. Ze verplaatsten zich niet in wie ik ben en wat ik doe.”

Er werd onredelijk veel van je geëist?

„Eigenlijk wel, ja.”

Is dat de reden waarom je nooit op uitnodigingen van talkshows bent ingegaan?

„Nee. Bij talkshows geldt: wie het hardst schreeuwt krijgt de meeste aandacht. Het zou hebben betekend dat ik met mensen aan tafel kwam te zitten die elkaar overschreeuwen zonder dat ik mijn verhaal kon doen. Daar komt bij dat ik niet het héle verhaal kende. Veel was mij ontgaan omdat ik een tijd in de kleedkamer had doorgebracht. Ik wilde geen incompleet verhaal vertellen, of een verhaal dat niet helemaal klopte. Dat levert achterdocht en kritiek op. Daarom heb ik mijn verhaal gedaan bij een journalist van radio Rijnmond, die bij de wedstrijd aanwezig was en alles goed had waargenomen.”

Vind je dat de KNVB voldoende gedaan heeft om racisme tegen te gaan?

„De KNVB heeft, denk ik, adequaat gehandeld. Twee maanden na het incident lag er een anti-racismeplan klaar. Probleem is dat je niet in de hoofden van toeschouwers kunt kijken. Je kunt hun gedrag niet controleren. Alleen preventieve maatregelen nemen en repressief optreden. Hoe toeschouwers zich gedragen kun je de KNVB niet kwalijk nemen. Ik hoorde trouwens wel dat het aantal meldingen van discriminatie in z’n algemeenheid het jaar na het incident bijna is verdubbeld. Mensen erkennen dat het probleem bestaat en herkennen het ook. Ze durven hun ervaringen kenbaar te maken.”

Zou je nu weer zo handelen als je toen handelde?

„Nu weet ik: je kan naar de scheidsrechter lopen en die kan de wedstrijd staken. Maar ik reageerde zoals ik reageerde, je hebt emoties niet altijd in de hand. Ik was zó woedend, daar heb ik me later vaak over verbaasd. Ik ben van nature geen heftig geëmotioneerd persoon. Ik herkende mezelf niet in de persoon die ik op de beelden zag. Ik dacht: het is niet mis, Ahmad, hoe jij je daar voelt. Mijn ogen spraken boekdelen.”

Lees ook: een jaar nadat Mendes Moreira van het veld stapte, was het aantal meldingen van racisme flink gestegen. Toch is het aanpakken van discriminatie niet makkelijk

Het OM besloot twee verdachten niet te vervolgen vanwege onvoldoende bewijs. Vaststond dat er racistische uitlatingen waren gedaan, maar er kon niet worden bewezen wie wat riep.

„Ik weet niet wat er met de desbetreffende supporters is gebeurd, dus ik kan er oprecht niets over zeggen.”

Spreken mensen je nog vaak aan op wat er is gebeurd?

„Zelden, maar als het gebeurt heb ik daar geen moeite mee. Belangrijk is dat mijn carrière er niet door belemmerd wordt en dat is gelukkig niet het geval. Ik ben meer dan tevreden in Griekenland.”

Fantaseer je wel eens over wat je na je voetballoopbaan wil gaan doen?

„Ik ben 27 jaar en hoop nog minimaal acht jaar te kunnen voetballen. Daarna zou ik graag jeugdtrainer willen worden bij een Nederlandse profclub. Ik was jeugdtrainer bij een amateurclub voor ik profspeler werd en dat is mij goed bevallen. Ik ben positief gestemd over de toekomst.”