Aan Oekraïne maakt Xi het liefst geen woorden vuil

De Russische president Vladimir Poetin zat een beetje ineengedoken tegenover zijn Chinese collega Xi Jinping, toen de twee elkaar donderdag ontmoetten in de Oezbeekse stad Samarkand tijdens een top van het regionale samenwerkingsverband SCO. Hij las zijn teksten op van een stapeltje witte kartonnen kaartjes. „We veroordelen provocaties die in scène zijn gezet door de Verenigde Staten en hun satellieten in de Straat van Taiwan”, zo begon hij. „We waarderen het evenwichtige standpunt van onze Chinese vrienden over de crisis in Oekraïne”, zei hij. En: „We begrijpen jullie vragen en zorgen in dit verband.”

Lees ook Poetin viert in Vladivostok de nauwe band met China, maar schijn bedriegt

Daarmee kwam er opeens een heel andere Poetin in beeld dan de man die een week eerder in Vladivostok nog zo’n donderpreek tegen het Westen hield. Die Poetin leek voor niemand bang, maar tegenover Xi leek hij meer op een schooljongen die zijn excuses moet maken aan de bovenmeester.

Toch heeft China nooit in het openbaar bekendgemaakt dat het „vragen en zorgen” heeft over Oekraïne. China heeft Rusland ook nooit in het openbaar veroordeeld voor de inval.

Xi stond er allemaal boven. Hij maakte in zijn antwoord aan Poetin geen woord vuil aan Oekraïne. Ook in het officiële verslag van de ontmoeting dat het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken maakte, stond niets over de hele oorlog.

Het Chinese journaal ging die avond nog een stapje verder: daar waren de volle 55 minuten van de uitzending gewijd aan Xi’s bezoek aan de regio, en werd de topontmoeting tussen Xi en Poetin in het geheel niet gemeld. Ook op sociale media bleef het opvallend stil, al waren daar wel korte officiële berichten over de top te vinden. Maar vaak mochten mensen daar geen commentaar onder achterlaten. kennelijk om een binnenlandse discussie over de oorlog in Oekraïne te vermijden.

Chinese spagaat

„China zal samenwerken met Rusland om hun verantwoordelijkheden als grote landen te vervullen, en een leidende rol spelen bij het injecteren van stabiliteit in een wereld vol verandering en ordeloosheid”, zei Xi wel tegen Poetin.

Dat geeft meteen aan waar het Xi uiteindelijk om gaat: hij wil een zo breed mogelijke coalitie sluiten om de Amerikaanse „wereldhegemonie” op den duur te kunnen vervangen door een alternatieve internationale orde. Een orde onder leiding van China dan natuurlijk.

Als lid van een dergelijke coalitie is Rusland zeker welkom. Want: „Zowel Rusland als China staat voor een gelijkwaardiger en redelijker internationale orde, en geeft zo het goede voorbeeld in internationale betrekkingen”, aldus de verklaring van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Wat daarbij prettig is, is dat Rusland minstens zo anti-Westers is als China.

Achter de schermen toont China wel degelijk begrip voor de Russische invasie

En China toont achter de schermen wel degelijk begrip voor de Russische invasie. Li Zhanshu, China’s derde man, sprak vorige week met vertegenwoordigers van de Doema, het Russische parlement. Toen zei hij dat „de VS en de NAVO Rusland precies op zijn drempel klem hebben gezet. Daarbij stond de nationale veiligheid van Rusland en het leven en de veiligheid van het volk op het spel”, aldus Li. „Onder die omstandigheden heeft Rusland teruggeslagen”.

De opmerkingen van Li zijn alleen nooit door China naar buiten gebracht. Ze kwamen alleen aan het licht doordat de Russische zender Doema TV er opnames van maakte.

Lees ook Xi wil vooral samenwerking rond veiligheid

Het geeft wel aan in wat voor spagaat China zit. Tegenover het Westen wil China zich het liefst zo min mogelijk uitspreken over de oorlog met Oekraïne. Dat is vooral om de eigen economische relatie met de VS en de EU niet te schaden: die zijn voor China nog steeds verreweg het belangrijkst en het meest omvangrijk.

Maar China wil Rusland wel genoeg steunen om Poetin in het zadel te houden. Dat is extra belangrijk nu Poetin in rap tempo terrein verliest in Oekraïne. Want komt er na een eventuele val van Poetin weer iemand aan de macht die pro-Chinees is? Of wordt Rusland dan meer pro-Westers? Dat laatste zou voor China een groot strategisch verlies zijn.