Volksbank nog niet klaar voor privatisering

De Volksbank, het moederbedrijf van ASN, SNS en Regiobank, maakt nog altijd onvoldoende winst om zonder steun van de Nederlandse staat te opereren. Dat gaf topman Martijn Gribnau vrijdag toe bij de presentatie van de halfjaarcijfers.

De Volksbank, sinds 2013 in handen van de Nederlandse staat, boekte in de eerste zes maanden van het jaar een winst van 95 miljoen euro, vrijwel stabiel ten opzichte van een jaar eerder (plus 1 miljoen euro). Het rendement op eigen vermogen (RoE) kwam uit op 5,5 procent. Op de financiële markten wordt een RoE vanaf 8-10 procent gezond geacht. Dan kan een bank de kosten die ze maakt op de lange termijn blijven dragen, en is ze aantrekkelijk voor investeerders.

Gribnau trad in 2020 aan als nieuwe topman, en presenteerde vlak daarna een nieuwe strategie die de bank moet klaarstomen voor een zelfstandig bestaan. Naast ambitieuze doelen voor hoge klant- en medewerkerstevredenheid en voor duurzaamheid, streeft de bank daarbij naar een RoE van 8 procent in 2025.

Lees ook: Volksbank-topman: ‘Mijn eerste werkdag hier was memorabel, bizar en verdrietig’

„Ik ben tevreden met de voortgang, maar nog niet met het resultaat”, zei Gribnau in een toelichting aan de pers. „We zijn nog niet klaar voor onze volgende stap. Onze RoE is nog te laag. Maar dat is ook niet gek, gezien de omstandigheden van de afgelopen jaren en het feit dat we een heel ander risicoprofiel hebben dan andere banken.”

Gribnau wijst erop dat zijn bank ten tijde van een economische crisis weinig gereedschap heeft om elders hoger rendement te halen. De Volksbank richt zich met betaaldiensten en hypotheken grotendeels op particulieren en kleine mkb’ers. „Wij kunnen om een krimp door corona op te vangen niet opeens meer risico nemen met leningen aan grotere bedrijven.”

Meer tijd van Kaag

Minister van Financiën Sigrid Kaag (D66) schreef begin deze zomer al aan de Tweede Kamer dat zij de Volksbank nog meer tijd gunt om de nieuwe strategie uit te voeren. Ze schreef wel te zien dat de bank al goede voortgang maakt. „Ik ben blij dat we de tijd krijgen”, zei Gribnau hier vrijdag over. „We zijn ontzettend dankbaar dat we in handen zijn van de staat. Maar je moet er wel extra positieve druk op houden om te veranderen. Het gaat toch om geld van de staat. Dat moet uiteindelijk terug komen.”

Gribnau was wel tevreden over de manier waarop de Volksbank nu haar geld verdient. Waar de bank altijd grotendeels afhankelijk was van rendementen op producten waar rente op kon worden gerekend – een inkomstenbron die door de negatieve rente flink onder druk was komen te staan – lijkt de bank nu beter in staat om ook meer vaste vergoedingen te vragen voor producten. Waar de rentemarge met 5 procent daalde, stegen de inkomsten uit provisies en beheervergoedingen met 20 procent.

Deze zogenoemde fees stijgen waarschijnlijk vanaf de tweede jaarhelft nog verder. SNS en Regiobank vragen namelijk vanaf 1 juli een vergoeding (2,55 euro bij SNS en 2,75 euro) aan klanten die alleen een spaarrekening hebben. Zij worden in feite verplicht óók een betaalrekening of een andere dienst af te nemen bij de bank. Vanaf oktober gaat dat ook gelden voor klanten van de duurzame ASN Bank.

De banken van de Volksbank hadden in het verleden juist veel ‘monoklanten’ aangetrokken, met alleen een spaarrekening – klanten die bijvoorbeeld hun risico’s wilden spreiden vanwege het depositogarantiestelsel dat geldt tot 100.000 euro.

Door de negatieve rente zijn dat soort klanten een grote kostenpost geworden voor de Volksbank. Bij andere banken had je voor een spaarrekening altijd al ook een betaalrekening nodig.

Betalen moet kostendekkend zijn

„Het is echt nodig dat al onze klanten een maandelijkse fee gaan betalen voor de basisbetaaldiensten”, licht Gribnau de tariefsverhoging toe. „Banken zijn onderdeel van de kritische infrastructuur van Nederland. Dan moet je gewoon je basisdienstverlening kostendekkend hebben, net als een energiebedrijf. Je betaalt in feite voor de betalingen, je pasje, de veiligheid van betalen, voor de screening op malafide klanten. En ja, ook nu de rente weer stijgt, moeten we dit gewoon doorvoeren.”

De Volksbank streeft ernaar om in 2025, als de huidige strategie afloopt, 1,3 miljoen klanten te hebben die meerdere producten afnemen bij de bank. In de tweede jaarhelft had de Volksbank 1,05 miljoen van dit soort klanten, 3 procent meer dan een jaar eerder en 10 procent meer dan in het jaar waarin Gribnau aantrad (2020). Na de aankondiging dat een spaarrekening geld ging kosten, zijn daarentegen ongeveer 40.000 ‘monoklanten’ vertrokken.

„Kijk, ik kwam bij een bank met zeer tevreden klanten, maar ook met heel veel monoklanten. Daar bouw je geen stabiel bedrijf mee. Maar mijn aanname was meteen: we hebben daarmee goud in handen. Onze klanten willen namelijk wel meer producten van ons afnemen, maar die moeten we dan wel te bieden hebben. Daar zijn we nu druk mee bezig, die te ontwikkelen. Beleggen, verzekeringen, consumptief krediet. Dat kost tijd, je moet je ict-systemen erop aanpassen. Daar werken we hard aan.”

Gribnau gelooft dat dit in 2025 voor elkaar gaat komen. „Als dat niet zo is, heb ik eerder gezegd, trek in mijn conclusies.”