VN-veroordeling annexatie is overwinning voor Oekraïne

Na een wekenlang diplomatiek offensief van Oekraïne en zijn bondgenoten hebben de Verenigde Naties de Russische annexatie-poging van vier Oekraïense regio’s met een opvallend grote meerderheid afgekeurd. Maar liefst 143 landen van de 193 landen veroordeelden Rusland, 35 landen onthielden zich van stemming en slechts vier landen stemden vóór Rusland. De Russische president Vladimir Poetin kreeg alleen steun van de dictaturen Noord-Korea, Nicaragua, Wit-Rusland en Syrië.

De stemming van woensdagavond in New York zal geen direct effect hebben op het slagveld, maar het is een belangrijke overwinning van Oekraïne en zijn westerse bondgenoten in de mondiale strijd om het narratief rond de oorlog. Het Westen wil Poetin zo veel mogelijk isoleren en het Kremlin duidelijk blijven maken dat agressie niet wordt geaccepteerd.

Er is echter ook een domper: een groot aantal belangrijke landen – China, India, Zuid-Afrika – onthield zich van stemming en is dus niet zondermeer bereid om een basisbeginsel van de internationale orde te verdedigen door illegale annexatie zonder voorbehoud af te keuren.

Oekraïnemoeheid

In maart veroordeelden de leden van de Algemene Vergadering, waarin elk land één stem heeft, de Russische inval al eens met een grote meerderheid van 141 stemmen, maar in de loop van het voorjaar constateerden westerse diplomaten in New York dat zich een zekere „Oekraïnemoeheid” van de VN meester maakte. Veel landen wilden liever niet kiezen tussen Rusland en het westerse bondgenootschap dat zich rond Oekraïne schaarde.

In totaal onthielden negentien Afrikaanse landen zich van stemming. Djibouti, dat eerder voor veroordeling van Rusland stemde, stemde woensdag niet mee. Traditionele bondgenoten van Moskou in Centraal Azië onthielden zich of stemden niet. Bangladesh, Irak en Marokko spraken zich nu uit tégen Rusland.

Landen in de ‘Global South’ hebben uiteenlopende motieven om zich niet frontaal tegen Rusland te keren. Sommige hoofdsteden hebben goede banden met Moskou omdat de Sovjet-Unie in het verleden hun strijd tegen koloniale machthebbers steunde. Voor andere landen staan economische of strategische belangen voorop. Een derde groep hecht aan een goede relatie met China en volgt Beijing, dat zich in de VN opwerpt als pleitbezorger van ontwikkelingslanden en steeds meer invloed vergaart.

Irritatie

En dan is er een groep die liever niet kiest voor het Westen. Zij zien Poetins oorlog in eerste instantie als een Europese aangelegenheid waar ze graag buiten blijven. Het leidde ook tot de nodige irritatie dat het Westen wel geld en aandacht heeft voor Oekraïne, maar beloften aan ontwikkelingslanden niet nakomt. Zo geven rijke landen minder geld dan beloofd voor klimaatmaatregelen. Ook de ‘rijke landen eerst’-aanpak bij de verdeling van schaarse coronavaccins is men niet vergeten.

Westerse diplomaten en politici zwierven daarom de afgelopen weken uit om de twijfelaars ervan te overtuigen dat een stem tegen Rusland niet automatisch een stem is voor het Westen, maar een stem voor de principes van de VN. Alle landen hebben baat bij het beginsel van territoriale onschendbaarheid, onderstreepten ze. Vandaag is het Oekraïne, morgen is uw land misschien aan de beurt, zei de Amerikaanse VN-ambassadeur voorafgaand aan de stemming.

Luister ook: De Russische annexatie: voor Poetin lijkt er geen weg terug

Rusland schilderde de westerse bemoeienis af als neo-kolonialisme en probeerde de schuld voor de voedselschaarste te leggen bij westerse sancties, terwijl het juist Poetins oorlog is die de export van graan uit Oekraïne belemmert. Zowel de Russische als de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken deed de afgelopen tijd een aantal Afrikaanse landen aan om hun standpunt kracht bij te zetten. Dmytro Koeleba brak zijn reis begin deze week af na de raketaanvallen op Oekraïense steden.