United speelt nog lang niet het spel dat Ten Hag wil

Supporters van Manchester United liepen rood aan. Ze maakten wegwerpgebaren. Boegeroep en gefluit galmden door Old Trafford. Na de kansloze nederlaag tegen Brighton & Hove Albion (2-1) verdween het optimisme over de komst van trainer Erik ten Hag abrupt. Het schamele spel maakte – niet voor het eerst in de voorbije jaren – duidelijk dat de vervallen club meer nodig heeft dan een nieuwe coach.

Het chagrijn richtte zich niet op de 52-jarige Haaksberger, die een ovatie kreeg toen hij voor de wedstrijd het veld opliep. Het gebrek aan kwaliteit en alternatieven op cruciale posities riep een déjà-vu-gevoel op. Een machtsstrijd met sterspeler Cristiano Ronaldo legde een vergrootglas op de chaos bij de club die zich afficheert als grootste ter wereld. Ten Hag zette de Portugees, die zint op een transfer, op de bank.

Met deze beslissing nam hij een gecalculeerde gok. Ronaldo was door een spierblessure van Anthony Martial de enige spits in de selectie. Maar Ten Hag zou zijn autoriteit hebben ondermijnd als hij de Portugees had opgesteld. De vijfvoudig winnaar van de Gouden Bal ging niet mee op trainingskamp en verliet vorige week zonder toestemming Old Trafford voor het einde van een oefenwedstrijd. „Onaanvaardbaar” noemde Ten Hag deze milde vorm van muiterij.

„Cristiano traint pas tien dagen mee”, bagatelliseerde hij zijn beslissing na afloop. „Niet in staat om negentig minuten te kunnen spelen.” Door de reservebeurt van Ronaldo gebruikte Ten Hag middenvelder Christian Eriksen als schaduwspits. Dit experiment pakte verkeerd uit. Brighton won tamelijk eenvoudig. Het leidde tot verbaasde reacties bij Engelse journalisten, maar oud-spelers herkenden zijn onorthodoxe handelswijze.

Rain man

Luke Wilshire schetste in het voetbaltijdschrift FourFourTwo zijn eerste impressies van Ten Hag bij FC Twente. In zijn bijna maniakale aandacht voor details herkende hij trekjes van de hoofdpersoon in de film Rain Man, waarin Dustin Hoffman de rol speelt van de autistische Charlie Babbitt. „Hij zat iets anders in elkaar”, vertelde de inmiddels gestopte speler, die tussen 2006 en 2008 bij Twente speelde. Ten Hag was er destijds assistent. „We dachten dat hij een beetje apart was, te intellectueel om hoofdtrainer te worden.”

Bij zijn presentatie op Old Trafford op 23 mei, daags na het slot van de Eredivisie, wekte hij ook verbazing. De Tukker nam uitgebreid de tijd om buiten het stadion nieuwsgierige fans de hand te schudden. Suppoosten, medewerkers en media op de eerste rij in de persruimte kregen eenzelfde groet. Het charmeoffensief maakte indruk. In een wereld van opgeblazen ego’s doorbrak hij de conventie met alledaagse warmte.

Eerder hadden verhalen over zijn koortsachtige werklust Manchester al bereikt. Ten Hag ging niet op vakantie, maar begon daags na afloop van de Eredivisie vanuit Nederland al aan zijn nieuwe klus. Bij de eerste training (27 juni) arriveerde hij om 8.00 uur in de ochtend bij de toegangspoort van complex Carrington, ruim voor de eerste spelers in hun bolides het terrein op reden.

Tot in detail had hij de club en de selectie in kaart gebracht om de weeffouten te kunnen opsporen. Met de zesde plek in de Premier League (58 punten) kende United een rampzalig seizoen. Vetes in de kleedkamer, ontevreden spelers, een zorgwekkend gebrek aan discipline, ongestructureerd transferbeleid, gefrustreerde supporters en een directie zonder plan konden alleen met een stevige dossierkennis te lijf worden gegaan. Ten Hag dwong mede hierom contractueel meer macht af dan de club hem eerder wilde geven.

Lees ook: Een moeilijke opdracht voor Ten Hag bij een topclub in verval

Het puinruimen begon met het vertrek van zijn voorganger Ralf Rangnick, de interim-coach onder wie Manchester United ongeïnspireerd voortsukkelde. De Duitser zou als technische consultant voor een paar dagen in de maand aan de club verbonden blijven, maar Ten Hag gunde hem niet eens een ontmoeting onder vier ogen. Rangnick begreep de hint en verbrak zijn banden met de club volledig.

Mike Phelan, eens de gevierde assistent van Alex Ferguson, verdween eveneens. Ten Hag nam met Steve McClaren zijn eigen link naar Ferguson mee naar Old Trafford. In 1999 maakte hij deel uit van de trainersstaf die de ‘treble’ won: de Premier League, de FA Cup én de Champions League. De Haaksberger kende hem bovendien goed uit hun gezamenlijke periode bij FC Twente, toen Ten Hag zijn assistent was. McClaren herkende in zijn rechterhand iemand op wiens vernuft en intelligentie hij blind kon varen.

De supporters van Manchester United sloten Ten Hag bij het eerste gerucht over zijn komst in de armen, tot plezier van de Amerikaanse eigenaars. Mauricio Pochettino stond ook op de shortlist, maar om hem aan te trekken moest een afkoopsom van bijna 20 miljoen euro aan zijn toenmalige werkgever Paris Saint-Germain worden betaald.

Moderne pressing

Voor de aanhang sprak vooral het bereiken van de halve finales van de Champions League met Ajax in 2019 tot de verbeelding. Ten Hag gold als een winnaar met een toverstaf. Die magische hand, zo liet hij meteen merken, vloeide voort uit snoeihard trainen. Tweemaal per dag, vaak tussen de 2,5 en 3 uur, werd de norm. In het gematigde klimaat van Manchester, maar ook tijdens de voorbereiding in Thailand en Australië waar de temperatuur de veertig graden aantikte. Moderne ‘pressing’ – de tegenstander collectief afjagen om de bal snel te heroveren – vergt een ijzeren conditie.

„Dat is van de dingen die de manager heeft ingebracht,” vertelde vleugelaanvaller Anthony Elanga in Bangkok aan The Times. „Ik heb het gevoel dat de hele ploeg nu druk kan zetten. Het zit allemaal in je hoofd. Als je het wil, kan je het doen.” Maar tegen Brighton, dat de pressing omzeilde met lange ballen naar voren, lukte dat niet.

Ten Hag kan dit manco op het trainingsveld bijstellen, maar het uitblijven van topaankopen valt niet weg te masseren. Tot nu toe kwamen alleen Lisandro Martinez (Ajax), Tyrell Malacia (Feyenoord) en Christian Eriksen (Brentford) deze zomer naar Manchester United. De directie slaagt er niet in om échte toppers, onder wie Frenkie de Jong, naar Old Trafford te halen. Dit weekend lekte uit dat Ten Hag een poging wil wagen om spits Marko Arnautovic aan te trekken. De Oostenrijker (33), met wie hij samenwerkte bij Twente, zou openstaan voor een overgang.

Gebrek aan doortastendheid op de transfermarkt kenmerkt Manchester United al jaren. Dat de club dit seizoen geen Champions League speelt, maakt het er niet makkelijker op. Hoewel United geld genoeg heeft, kiezen topspelers liever voor concurrenten als Liverpool, Manchester City of Chelsea.

De valse start komt daarom niet helemaal onverwacht. Ten Hag noemde de nederlaag na afloop „onnodig” en sprak van een „teleurstellend” resultaat.

Voorlopig hebben de fans het nog niet op hem gemunt. Hun woede gold zondag vooral de eigenaren van de club en sterspeler Christiano Ronaldo, die in de tweede helft mocht invallen en door de eigen fans werd uitgefloten. Maar het krediet van een coach kan snel op zijn in Manchester, is de voorbije jaren wel gebleken.