Sombere IMF-raming: tal van risico’s bedreigen economische groei

Opnieuw zijn de vooruitzichten voor de wereldeconomie verslechterd. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft dinsdag zijn World Economic Outlook van april bijgesteld, onder meer omdat de groei van de drie grootste economieën vertraagt: de Verenigde Staten, China en de eurozone. Het IMF typeert de nieuwe raming als „somber en onzekerder”.

De bijstelling lijkt op het eerste gezicht mild. De wereldeconomie groeit volgens de raming dit jaar niet met 3,6 procent, zoals in april voorspeld, maar met 3,2 procent. De prognose voor volgend jaar is bijgesteld van 3,6 procent groei naar 2,9 procent.

Maar het IMF zegt er direct bij dat deze getallen nog te optimistisch kunnen zijn. De voorspelling is „buitengewoon onzeker”, omdat deze steunt op wankele aannames. Bijvoorbeeld dat de Russische gastoevoer naar Europa stabiel blijft. En dat de inflatie langzaam terugkeert naar een normaal niveau.

Een greep uit de risico’s die het IMF ziet als bedreiging voor de wereldeconomie.

Lees ook: Rentes Europa niet meer negatief, de zorgen over Italië nemen toe

1Energieprijs stijgt sneller

De toevoer van Russisch gas naar Europa is al sterk gedaald, naar zo’n 40 procent van het niveau van vorig jaar. Wat als Rusland de gastoevoer naar Europa helemaal dichtknijpt? Dan zouden de energieprijs en daarmee de wereldwijde inflatie sterk worden opgejaagd, schrijft het IMF. De Europese industrie zou in de winter op rantsoen moeten, met lagere economische groei als gevolg.

2Inflatie blijft langdurig hoog

Dat de prijzen nu zo hard stijgen, is een tijdelijk fenomeen, is de opvatting van veel economen. Maar zeker is dat niet. Nieuwe stijgingen van de energie- of voedselprijzen kunnen ertoe leiden dat de hoge inflatie zich in de hoofden van consumenten en ondernemers nestelt. Als zij dénken dat de prijzen almaar hoger worden, kan dat effect zichzelf versterken en zúllen de prijzen ook hard blijven stijgen. Mensen gaan hun consumptie dan naar voren halen, volgens de economische theorie. Dat leidt tot hogere vraag en daarmee tot hogere prijzen.

Ook zou een loon-prijsspiraal kunnen optreden, waarbij loon- en prijsstijgingen elkaar omhoog blijven jagen. Door de grote personeelstekorten hebben werkenden meer macht om hogere lonen te eisen. Sommige bedrijven kunnen die extra kosten opvangen met hun winstmarge, schrijft het IMF. Wie dat niet kan, moet de prijzen verhogen. Dat leidt tot nog hogere inflatie en nog hogere looneisen.

3Inflatie temmen pakt duurder uit dan verwacht

Centrale banken zijn al in actie gekomen om de inflatie te beteugelen door de rente te verhogen. Zo moet geld lenen duurder worden en sparen aantrekkelijker.

Dat is een gevaarlijke evenwichtsoefening. Als centrale banken te stevig ingrijpen, kan dat tot recessie leiden, bijvoorbeeld als bedrijven door de hoge rente nauwelijks meer durven investeren. In de jaren tachtig leidde dat uiteindelijk tot massawerkloosheid. Maar, schrijft het IMF: toen waren de omstandigheden slechter dan nu, met een nog hogere inflatie en negatievere inflatieverwachtingen.

4China’s groei blijft vertragen

Regelmatige virusuitbraken en rigoureuze lockdowns hebben de Chinese economie de afgelopen maanden „ernstig verstoord”, schrijft het IMF. Fabrieken kwamen tot stilstand, export vertraagde en over de hele wereld was het effect daarvan voelbaar door tekorten aan allerlei materialen en producten. Worden de komende maanden meer en langere lockdowns ingesteld, bijvoorbeeld door besmettelijkere coronavarianten, dan vertraagt niet alleen de groei van China zelf, maar krijgen ook internationale handelsketens te maken met extra verstoringen.

De vooruitzichten zijn aanzienlijk duisterder geworden sinds april

Pierre-Olivier Gourinchas IMF-hoofdeconoom

In een donker scenario van het IMF, waarin de Russische gaskraan naar Europa helemaal dichtgaat en de inflatie langdurig hoog blijft, valt de mondiale groei volgens het IMF volgend jaar terug naar 2 procent. Voor de Europese Unie raamt het IMF dan zelfs nauwelijks groei, „dicht bij de nul”.

„De vooruitzichten zijn aanzienlijk duisterder geworden sinds april”, stelt IMF-hoofdeconoom Pierre-Olivier Gourinchas. „De wereld zou binnenkort kunnen balanceren op de rand van een mondiale recessie, slechts twee jaar na de vorige.”

Vooral de laagste inkomens dreigen in financiële problemen te komen door de snelle prijsstijgingen. Overheden kunnen hen helpen met „gerichte steun”, oppert het IMF. Maar die kosten zouden niet tot hogere staatsschuld mogen leiden. Die is door de coronasteunpakketten vaak al hoog opgelopen en wordt met een stijgende rente steeds duurder om te financieren. Dat bedreigt de financiële stabiliteit van landen. Tegenover iedere extra uitgave zou daarom volgens het IMF een bezuiniging of belastingverhoging moeten staan.

Lees ook deze column van Maarten Schinkel: De strijd tegen inflatie is nu het belangrijkst