Rwanda vermoordt en ontvoert opponenten ook in het buitenland

De Rwandese regering vermoordt en ontvoert opponenten in het buitenland en intimideert hun in Rwanda achtergebleven familieleden. Deze transnationale repressie vindt vooral plaats in Afrikaanse landen, maar ook in het Westen zijn Rwandese geheim agenten actief. Dit staat in een rapport van het de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) dat dinsdag is verschenen. Het rapport roept het Verenigd Koninkrijk op om, „in het licht van de reële risico’s voor hun veiligheid”, plannen te schrappen waarbij asielzoekers vanuit de hele wereld naar Rwanda kunnen worden gestuurd. Het Britse Hooggerechtshof begon maandag met drie dagen aan hoorzittingen over dit voorstel, nadat het Hof van Beroep eerder oordeelde dat deze regeling onwettig is.

In Afrika voert alleen Rwanda zo’n politiek van de lange arm om dissidenten te elimineren. Eritrea houdt ook controle op Eritreeërs in het buitenland, maar vermoordt ze niet. HRW sprak voor het onderzoek naar Rwanda met 150 Rwandese ballingen en bestudeerde talrijke ontvoeringszaken. Ze vertelden over moordaanslagen en ontvoeringen vermoedelijk aangespoord door de Rwandese ambassades, en intimidatie uitgevoerd door de Rwandese Gemeenschap in het buitenland, een netwerk van diasporaverenigingen verbonden aan het ministerie van Buitenlandse Zaken. Die zetten Rwandese ballingen onder druk om terug te keren naar Rwanda of te stoppen met hun kritiek op de regering, zo schrijft HRW.

Lees ook Hoe ver reikt de arm van Paul Kagame?

Sinds het Rwandese Patriottische Front van Paul Kagame na de genocide in 1994 de macht overnam, zijn talrijke dissidenten in het buitenland vermoord. De bekendste zijn de moord op ex-minister Seth Sendashonga in 1998 in Kenia, en die op Patrick Karegeya, voormalig hoofd van de externe inlichtingendienst in 2014 in Zuid Afrika, en twee mislukte aanslagen op Kayumba Nyamwasa in Zuid-Afrika, de voormalige stafchef van het leger. Vaak zijn de doelwitten voormalige medewerkers van Kagame, of de (deels gewapende) oppositie in het buitenland. Ook journalisten en critici krijgen met intimidatie te maken, vermoedelijk ook in Nederland. Ook in Rwanda achtergebleven familieleden worden bedreigd als ballingen niet toegeven aan de intimidatie.

Voorbereid om vermoord te worden

Moorden, verdwijningen, ontvoeringen en fysieke aanvallen op Rwandezen in het buitenland komen vooral voor in landen waar de Rwandese regering actief aanwezig is, via militaire inzet, ambassades of economische partnerschappen. In Mozambique bijvoorbeeld, waar Rwanda in 2021 troepen naartoe stuurde om een terreurgroep te bestrijden in de noordelijke provincie Cabo Delgado. Sinds die troepenmacht arriveerde, zijn in Mozambique ten minste drie Rwandezen gedood of verdwenen, en twee anderen hebben sinds mei 2021 ontvoeringspogingen overleefd.

Een Rwandese vluchteling in Mozambique zegt: „Ik ben de hele tijd bang. Ik ben bang als ik een auto achter mij zie stoppen. Ik ben nu elk moment voorbereid om vermoord te worden. Ik heb geweigerd terug te gaan naar Rwanda, dus zullen ze mij vermoorden. Je kunt nergens heen. Het is hier niet veilig, maar het is nergens veilig.” Ook Rwandezen in België, Frankrijk, Groot-Brittannië en de VS vertelden dat ze bang zijn om elkaar te ontmoeten en te reizen. De Amerikaanse FBI noemde Rwanda in 2022 een van de buitenlandse regeringen die „transnationale repressie” faciliteert.