NFT’s van De Nachtwacht moeten digitaal Rembrandt-museum bekostigen

Een digitaal Rembrandt-museum met al zijn schilderijen. De verkoop van 8.000 NFT’s van De Nachtwacht moet de bouw van het ‘metamuseum’ mogelijk maken. Dat is het plan van The Rembrandt Heritage Foundation. Deze in Amsterdam opgerichte stichting begint binnenkort met de verkoop van digitale eigendomscertificaten van piepkleine stukjes van het beroemde schuttersstuk.

Op de site van het digitale museum in oprichting, metarembrandt.com, staat dat het een eerbetoon betreft aan Ernst van de Wetering, de vorig jaar overleden kunsthistoricus die 46 jaar verbonden was aan het Rembrandt Research Project (RRP). Door zijn werk voor deze onderzoeksgroep, die alle aan Rembrandt toegeschreven schilderijen op echtheid onderzocht, groeide Van de Wetering uit tot dé internationale Rembrandt-autoriteit. Met het digitale museum zal zijn nalatenschap voor de toekomst bewaard blijven, staat op de site.

Lees ook de necrologie van Ernst van de Wetering: Een Rembrandt was pas een Rembrandt als hij het zei

Edzard Gelderman is voorzitter van The Rembrandt Heritage Foundation. Voor zijn bedrijf TCR Holding stelde de kunsthistoricus in 2006 een tentoonstelling samen met reproducties op ware grootte van alle door zijn onderzoeksgroep erkende Rembrandt-schilderijen. Deze expositie trok van 2006 tot 2019 in Amsterdam, Japan en Nieuw-Zeeland vele honderdduizenden bezoekers. Door de hoge aanloopkosten is de expositie toch geen financieel succes gebleken, zegt Gelderman. „Rembrandt is een dure hobby gebleken.”

De ondernemer wilde „iets doen met de legacy van Van de Wetering”, zegt hij. „Zijn prachtige tentoonstelling stond in een kast. Wat konden we daar nog mee?” Met een Rotterdams bedrijf gespecialiseerd in cryptocurrency en blockchaintechnologie ontstond het idee voor een digitaal museum. Maar ook zo’n virtueel museum kost nogal wat, zegt Gelderman: „Gamestudio’s kunnen het maken, maar dan heb je het al gauw over een paar honderdduizend euro.”

Opgeknipte Nachtwacht

De NFT’s moeten het benodigde geld binnenbrengen. Een door Van de Wetering gemaakte reconstructie van de oorspronkelijke versie van De Nachtwacht – in 1715 zijn aan alle kanten van het doek stukken gesneden die verloren zijn gegaan – is digitaal opgeknipt in 8.000 stukjes van bijna 2,5 vierkante centimeter. Deze onder een virtuele glazen stolp geplaatste fragmenten zullen binnen een paar weken te koop worden aangeboden. De prijs van de NFT’s staat nog niet vast, zegt Gelderman, maar zal liggen tussen de 0,1 en 0,15 ethereum (164 tot 246 euro).

Kopers kunnen niet kiezen voor het oog van kapitein Frans Banninck Cocq of een ander herkenbaar stukje van het schilderij. De NFT’s zullen willekeurig worden toebedeeld. Volgens de site vormen de kopers „de oprichters en schatbewaarders, de Nachtwachters, van het MetaRembrandt Museum”. Hun NFT biedt straks toegang tot het digitale museum. Kopers kunnen hun certificaat ook verhuren aan andere museumbezoekers.

Parallel universum

Met de komst van NFT’s leek vorig jaar een nieuw, parallel artistiek universum te zijn ontstaan; op de kunstmarkt stegen de prijzen voor het nieuwe medium in recordtempo. Maar even snel zakte de belangstelling eind vorig jaar weer in. Op de vraag of zijn stichting niet te laat is met de Rembrandt-NFT’s, antwoordt Gelderman: „De grote gekheid is inderdaad verdwenen. We zullen zien.”

TCR Holding heeft al behoorlijk wat kosten gemaakt voor de opzet en de promotie het project. Als alle 8.000 NFT’s verkocht worden, komt bij het bedrijf een bedrag tussen de 1,3 en 2 miljoen euro binnen. Als de verkoop onverhoopt tegenvalt, zegt Gelderman, zullen eerst de investeringskosten gedekt worden en zal de stichting van het resterende bedrag een vereenvoudigde versie van het museum bouwen. Gelderman: „Er bestaan allerlei gradaties hoe mooi zo’n museum kan worden.”

Carin van Nes, de partner van Van de Wetering, stemde in met het plan, zegt ze. „Dat zijn Rembrandt-project met een digitaal museum voor de hele wereld toegankelijk wordt gemaakt zou Ernst heel erg leuk hebben gevonden. Hij wilde altijd graag zijn kennis delen.”

De Nachtwacht is eigendom van de gemeente Amsterdam en hangt in eeuwigdurende bruikleen in het Rijksmuseum. Het museum is enthousiast noch humeurig over het initiatief, blijkt uit een schriftelijke reactie van een woordvoerder. „De collectie van het Rijksmuseum is voor iedereen. We hebben een open databeleid voor afbeeldingen waar geen auteursrechten op rusten, dat wil zeggen dat iedereen de (rechtenvrije) afbeeldingen mag gebruiken.”