Met Phillip Cocu als coach kwam er ‘veel kalmte’ bij Vitesse

Vitesse-coach Phillip Cocu telt zijn spelers, zondagochtend als ze in het Gelredome verzamelen voor de Gelderse derby tegen NEC. Van de 23 zijn er 22. Dan komt flankspeler Million Manhoef binnenlopen, zoals wel vaker als laatste, maar nog net vóór de afgesproken tijd van 10.15 uur – het duel begint twee uur later.

Cocu vertelt aan Manhoef over Louis van Gaal, die soms geïrriteerd raakte wanneer Edgar Davids als speler van Oranje op het laatste moment binnenkwam. Van Gaal verdacht Davids er wel eens van dat hij om de hoek stond te wachten om dan precies op tijd te verschijnen. „Van mij zal je niks horen, op tijd is op tijd”, zegt Cocu tegen Manhoef.

„Zulke dingetjes pik je op”, zegt Manhoef later op de zondag in een persgesprekje, na de 0-0 tegen NEC. „Iedereen kijkt naar hem op als trainer, zeker ook naar zijn tijd als speler.”

Ruim 3,5 maand geleden blies Phillip Cocu (52) zijn trainersloopbaan nieuw leven in, nadat hij twee jaar geen klussen had gedaan. Hij sprak over „de juiste club op het juiste moment”, na twee korte, weinig succesvolle avonturen in het buitenland in de jaren voor zijn sabbatical – Fenerbahçe (vier maanden) en Derby County (zestien maanden). Cocu groeide op in Zevenaar, niet ver van Arnhem, en in de jaren negentig speelde hij vijf jaar bij Vitesse.

Schone lei

Terug bij zijn oude liefde, staat Cocu voor een complexe operatie. Er is veel onduidelijkheid rond Vitesse, nadat de Russische eigenaar Valeri Ojf zich had terugtrokken kort na de inval van Rusland in Oekraïne. Vitesse, dat al jaren financiële verliezen lijdt, maakte in juni bekend dat Ojf de schuld zal kwijtschelden. Die schuld bedraagt naar schatting 155 miljoen euro.

De club hoopte met een schone lei te beginnen, zeker toen begin september de nieuwe eigenaar werd gepresenteerd: de Amerikaanse investeringspartij Common Group. Maar ruim vier maanden later is er nog geen goedkeuring van de licentiecommissie van de KNVB voor die beoogde overname.

Dat raakt ook de ambities van Cocu. Door de onzekere situatie kan er deze winter weinig op de transfermarkt. En Vitesse haalde afgelopen zomer noodgedwongen veel huurspelers omdat ze geen langjarige contractuele verplichtingen kunnen aangaan, vertelt de Duitse technisch directeur Benjamin Schmedes. „Zolang de situatie [toets door licentiecommissie KNVB] niet volledig is opgelost, en er nog geen duidelijkheid is voor de komende jaren wat betreft budget, is dat wat het is. Dan is het tricky om contracten voor meerdere jaren aan te gaan.”

Vier huurspelers staan zondag in de basis – op zich niets nieuws bij Vitesse, in het verleden speelden er vaak huurlingen van Chelsea. Het is een gebrek aan kwaliteit – al gebruikt Cocu dat woord zelf niet – wat zich tegen NEC wreekt. Zeventig minuten speelt Vitesse tegen tien man na rood voor Oussama Tannane, maar profiteert niet.

„Uiteindelijk moet je, of het nou uit een voorzet of schot is, weet ik veel, ergens moet je …”, Cocu knipt met zijn vingers, „… toeslaan.” Het is het vierde gelijkspel op rij – Vitesse staat veertiende. „Wij hebben te veel kansen nodig om tot een goal te komen.”

Drie keer sprak Cocu met Schmedes, rond het vertrek van de vorige coach Thomas Letsch in september. Over de plannen, de onmogelijkheden, over leiderschap. Dat Cocu pragmatisch kan denken maakte de meeste indruk op Schmedes. „De goede dingen wilde hij doorzetten, maar hij wil ook werken aan een andere stijl die bij hem past. Hij komt niet binnen om van alles te eisen en alles 180 graden te veranderen.”

Zijn hand is zichtbaar. Hij heeft de defensieve organisatie teruggebracht, is meer op controle gericht, waar het in het begin van het seizoen achterin regelmatig open huis was. Onder Letsch speelde de ploeg aanvallender, vaak in een 3-5-2 formatie. Onder Cocu is dat 4-3-3. „Veel positiespel, veel rust aan de bal, weten wanneer je naar voren gaat”, zegt Manhoef. „Hij houdt niet van pingpongvoetbal.”

Hij brengt ervaringen uit de top mee bij Vitesse. Cocu vertelde de talentvolle Manhoef over Memphis Depay en Steven Bergwijn, die hij beiden bij PSV coachte. Dat zij het eerst maar zestig minuten volhielden in een wedstrijd, maar dat steeds iets opbouwden. „Dat wil hij met mij ook”, zegt Manhoef. „Ik ben heel explosief, dus ik kan na zeventig minuten opgebrand zijn. Het plan is dat ik het negentig minuten volle bak kan volhouden. Dat ik ook in de laatste minuten belangrijk kan zijn.”

Twee keer ontslag

Met Cocu kwam er „veel kalmte” binnen, zegt Schmedes. „Hij heeft een heel gestructureerde manier van werken, bouwt echt een team op. De spelers kunnen ergens op leunen.” Als ‘gezicht’ van de club moet hij de aandacht wegnemen bij de jonge selectie, hoopt de technisch directeur. „Dat hij een soort paraplu is voor de spelers, waaronder ze kunnen groeien.”

Zo zorgvuldig als hij zijn spelerscarrière opbouwde – via AZ, Vitesse, PSV en FC Barcelona – zo uitgekiend werkte hij aan zijn trainersloopbaan bij PSV. Begonnen in de junioren, assistent bij het eerste en Oranje en uiteindelijk vijf jaar hoofdtrainer – resulterend in drie landskampioenschappen. Zijn laatste titel, in 2018, is vooralsnog ook de laatste van de club.

Daarna maakte hij, wellicht, verkeerde keuzes. Twee keer ontslagen. Moeilijke clubs. Altijd onrust en veel politiek – bij Fenerbahçe. En Derby kende financiële problemen. Hij werd in Engeland geprezen vanwege zijn beschaafdheid, maar er was ook een gevoel dat Cocu zijn spelers niet genoeg kon motiveren toen de resultaten en het moreel verslechterden, schreef de site The Athletic.

Veel opties waren er misschien ook niet, na PSV. „Als je een paar keer landskampioen van Nederland wordt, heb je iets meer keuzes, maar ik zou het zeker niet overschatten”, zegt Rob Jansen, zaakwaarnemer van Cocu. „Het is niet zo dat heel de wereld zit te wachten op een trainer die in Nederland kampioen is geworden.” Volgens Jansen is Cocu „sterker” geworden door zijn ervaringen in het buitenland. „De meest succesvolle trainers ter wereld hebben ellende ondervonden. Die zijn opgestaan.”

Hij is vaker genoemd als bondscoach, maar dat is nu niet aan de orde, Ronald Koeman ligt tot en met het WK van 2026 vast. De uitdaging op de korte termijn is Vitesse in de Eredivisie houden. Cocu spreekt voorzichtig de hoop uit straks voor het „linkerrijtje” te kunnen gaan, om snel daarna te zeggen: „Op dit moment moet je realistisch zijn, Volendam [zeventiende] heeft gewonnen, wij spelen gelijk. De afstand onderin is minimaal.” En komende zaterdag wacht PSV uit.