Het IOC wil bij steeds meer sporten vrouwen en mannen in één team

De Winterspelen in China worden officieel vrijdagavond, Chinese tijd, geopend, maar in de catacomben van het National Aquatics Center in Beijing zijn woensdagavond al geluiden hoorbaar die horen bij de beleving van topsport op het hoogste podium. Aanwijzingen op luid volume, het gezwiep van bezems op ijs, en het doffe geplok van curlingstenen die andere stenen van hun plek stoten.

In de ijskoude hal, waarvan de toegangen zijn afgesloten met zware plastic doeken om de temperatuur op peil te houden, klinkt ook applaus. Ondanks de strenge coronamaatregelen en de hermetisch gesloten bubbels waarin sporters, coaches, journalisten en andere Spelengangers verkeren, is in het stadion met 4.600 stoeltjes plek voor 220 Chinese toeschouwers om de eerste poulewedstrijden van het curlingonderdeel gemengde teams bij te wonen. De fans houden zich netjes aan de regels: niet juichen, geen gezang, alleen enthousiast geklap na een goed geworpen steen van het Chinese duo in hun wedstrijd tegen Zwitserland.

Het eerste evenement van deze Spelen krijgt de volle aandacht van de wereldpers. Vanuit alle hoeken van de Chinese hoofdstad zijn de media afgereisd naar het stadion waarin de Nederlandse estafettezwemsters in 2008 op de 4×100 meter vrije slag olympisch goud wonnen. Op de perstribune is geen vrije plek meer, de trappen staan vol met mensen die een zitplek zoeken.

Dat de Spelen officieus zijn afgetrapt met een mixed event, past bij het streven van het IOC naar gendergelijkheid. Afgelopen zomer, bij de Zomerspelen in Tokio, kwamen er liefst negen mixed events in zeven sporten bij; van tafeltennis tot atletiek en van judo tot boogschieten. Handboogschieters Gabriela Schloesser en Steve Wijler pakten zilver in hun gemengde discipline, en bij atletiek werd de Nederlandse estafetteploeg vierde op de 4×400 meter.

Het complete programma van de Winterspelen

Bij deze Winterspelen zijn er opnieuw gemengde disciplines toegevoegd: bij het skispringen, de snowboardcross, het freestyleskiën en bij het shorttrack. In totaal zijn elf van de 109 onderdelen in Beijing gemengd. Volgens het IOC „reflecteert dit programma onze inzet om de Olympische Spelen meer gendergelijk te maken”, laat een woordvoerder schriftelijk weten. „Dankzij deze onderdelen en de toevoeging van andere onderdelen voor vrouwen zullen er bij de Winterspelen in Beijing meer vrouwelijke sporters op meer disciplines in actie komen dan ooit.”

Het neemt niet weg dat vrouwelijke sporters op deze Spelen nog altijd in de minderheid zijn (45 procent) en dat de Noordse combinatie, de sport die langlaufen en schansspringen combineert en al bijna honderd jaar olympisch is, het enige onderdeel is dat niet door vrouwen beoefend mag worden.

Elke sport net even anders

Het IOC heeft internationale sportbonden opgedragen hun gemengde onderdelen naar eigen inzicht vorm te geven. Daardoor zijn de regels bij elke sport net even anders. Bij curling gooien de duo’s vijf stenen, terwijl normaal gesproken een team uit vier leden bestaat en acht stenen ter beschikking krijgt. En bij het freestyleskiën bestaan de gemengde teams uit trio’s, met in ieder geval een man en een vrouw.

Voor de gemengde aflossing bij het shorttrack, zaterdag voor het eerst te zien op de Winterspelen, zijn de regels van de internationale schaatsbond ISU rigide: de teams, bestaande uit twee mannen en twee vrouwen, moeten elke race beginnen met een vrouw en eindigen met een man. Daartussen liggen de wisselmomenten en het aantal rondes voor de deelnemers vast.

De Nederlandse shorttrackers maken bij dit onderdeel kans op het podium. „Op de relay zijn we als Nederland goed”, zegt Sjinkie Knegt, een van de zes geselecteerde schaatsers – inclusief twee reserves: een man en een vrouw. „Dus ik zie ons als een serieuze medaillekandidaat.”

Naast Knegt zijn Itzhak de Laat, Jens van ’t Wout, Suzanne Schulting, Xandra Velzeboer en Selma Poutsma door bondscoach Jeroen Otter geselecteerd. „We hebben een team met lichte mannen, dus die laten zich makkelijker op gang duwen door de vrouwen”, zegt Knegt. „Dat is op dit nummer wel een voordeel. „En we trainen altijd samen, dus we hebben veel kunnen oefenen.”

‘Echt een IOC-ding’

Als de Nederlandse shorttrackploeg op dinsdagavond in het immense Capital Indoor Stadium een uurtje mag trainen op de wedstrijdbaan, is te zien hoe dat in zijn werk gaat. Bondscoach Otter lijkt aan de gemengde aflossing geen speciale aandacht te besteden, maar afgelost wordt er niettemin. Telkens als de mannen en vrouwen in groepjes van vier een paar temporondjes hebben gereden, duwen ze een ander op gang voordat ze uitsturen. De tengere Poutsma geeft Knegt een slinger, even later krijgt ze zelf een duw.

Het nieuwe onderdeel is „echt een IOC-ding”, zegt Otter. „Blijkbaar wil het IOC met het toevoegen van gemengde onderdelen de boodschap verspreiden dat mannen en vrouwen gelijk zijn. Ik denk dat ze daarmee hopen de wereldpolitiek te kunnen kleuren.”

Otter had de opzet van de mixed relay wel anders aangepakt, zegt hij. „Bij shorttrack kun je als coach spelen met tactiek, omdat je in de relay veel wisselt. Nu ligt de volgorde vast en maken de heren het af. Als je het dan toch gendergelijk wil maken, dan klopt dat natuurlijk niet. Waarom zouden de dames het niet kunnen afmaken?” Hij had liever iets als een loting vooraf gezien om de volgorde te bepalen. Otter: „Het is nu een discipline die nog niet helemaal zijn potentie kan laten zien.”

Desondanks belooft het volgens de bondscoach een spectaculair onderdeel te worden. „Het is een korte afstand [2.000 meter], dus iedereen gaat voluit. En het is de crème de la crème die met elkaar samenrijdt, olympische kampioenen die in één team schaatsen. Dus je krijgt een bizar snelle wedstrijd met veel inhaalacties. Het is precies waar de sport shorttrack voor staat.”

Bescheiden gejuich

Bij het curling maken gastland China en Zwitserland, verliezend olympisch finalist in 2018, er woensdag een ongemeen spannende wedstrijd van. Na het reguliere wedstrijddeel is de stand gelijk: 6-6. Een verlenging moet beslissing brengen. De Chinees Ling Zhi gooit twee geweldige stenen achter elkaar, waardoor het gastland drie punten lijkt te gaan scoren. Tot lichte ontsteltenis van het publiek gooien de Zwitsers hun laatste steen net iets beter, maar vervolgens knikkert de Chinese Fan Suyuan met de slotsteen van de wedstrijd de Zwitserse steen weg: 7-6.

Prompt zijn de Chinese toeschouwers de strenge regels even vergeten. Er stijgt een bescheiden gejuich op van de tribunes. Het Chinese paar bedankt de tegenstanders en schudt elkaar de hand. Dan draaien ze zich synchroon om naar het publiek en zwaaien. Ze besluiten met een buiging.