Harde strijd om schaarse ruimte: roemrijk DWS moet verhuizen

„Welkom in ons huis. Zij die scoren gaan groeten U”. De grote, zwierige slogan op de muur van het clubhuis is het eerste wat je ziet als je het terrein oploopt van DWS. Maar het huis is verlaten. Drie maanden geleden speelde de voetbalclub voor het laatst op de velden van sportpark Spieringhorn, dat 49 jaar lang het thuishonk was. De thuiswedstrijden worden vanaf dit seizoen gespeeld in sportpark Sloten, zes kilometer verderop.

De verhuizing vindt plaats „met het pistool op de borst”, zegt DWS-bestuurslid Stefan Wouter, terwijl hij eind juli vanuit het ontruimde clubhuis uitkijkt over het trainingsveld, waar de selectie onder 23 jaar een avondtraining afwerkt. Ja, het vorige bestuur van de club ging akkoord met de verplaatsing. Maar wat konden ze anders? Er was een grote schuld bij de gemeente, en die was heel duidelijk: tijdelijk verkassen is de enige optie om van de schuld af te komen.

DWS heeft een lange, trotse historie als volksclub in Amsterdam-West. Begonnen in 1907 als A.F.C. Door Wilskracht Sterk in de ruige Spaarndammerbuurt. Landskampioen betaald voetbal in 1964. Leverancier van vermaarde voetballers als Rinus Israël, Rob Rensenbrink, Ruud Gullit en Frank Rijkaard.

De sportieve ambitie van amateurclub DWS (circa 500 leden) is nog altijd enorm. „Wij leveren jeugdspelers aan alle grote betaaldvoetbalclubs”, zegt Stefan Wouter. Het afgelopen seizoen, vertelt hij, zijn jongens naar Ajax, FC Groningen en FC Utrecht vertrokken. „Jonge spelers weten: DWS is een springplank.”

Jonge spelers weten: DWS is een springplank. Wij leveren aan alle grote profclubs jeugdspelers

Stefan Wouter bestuurslid DWS

Toch ging het de afgelopen decennia niet goed met de vereniging. Weglopende leden, nauwelijks vrijwilligers, agressie op het veld, eindeloze bestuurswisselingen en heel veel achterstallige contributie. Een torenhoge energieschuld – volgens Wouter door het slecht geïsoleerde clubhuis en verouderde lichtbakken op het hoofdveld – vormde het laatste zetje. Het vorige bestuur sloot een deal met de gemeente: de schulden werden kwijtgescholden in ruil voor tijdelijke verhuizing.

Sportpark Spieringhorn wordt de komende jaren ingrijpend verbouwd. Om die herinrichting mogelijk te maken moest één van de huurders een tijdje weg. Dat werd DWS.

Puzzelen

De casus Spieringhorn laat zien hoe ingewikkeld de puzzel met schaarse ruimte in Amsterdam is. Drie urgente kwesties strijden in dit stuk stad om voorrang: woningbouw, klimaat en lichaamsbeweging. De gemeente wil ze alle drie tegelijk aanpakken. Maar álle betrokkenen, niet alleen voetbalclub DWS, zijn ongelukkig over de manier waarop dat gebeurt.

Spieringhorn ligt nu nog aan de rand van Amsterdam. Een rommelig gebied op de grens van Geuzenveld en het Westelijk Havengebied, op tien minuten lopen van station Sloterdijk. Onder de buren bevinden zich een afvalpunt, een volkstuinencomplex, een Mercure Hotel en het islamitische Cornelius Haga Lyceum.

In het gebied wordt druk gebouwd aan Haven-Stad, een reusachtige nieuwe wijk. Om de woningnood te lenigen moeten hier de komende decennia 40.000 tot 70.000 woningen komen, grotendeels in het havengebied binnen de Ring A10 West. Aan de rand van sportpark Spieringhorn, net búiten de ring, verrijst nu de eerste fase van Haven-Stad. De eerste woontorens gaan al de lucht in.

Ook het sportpark gaat op de schop. De gemeente wil Spieringhorn veranderen in een „kwalitatief hoogstaand stedelijk gebruiks- en verblijfsgebied”. Naast vernieuwde velden en accommodaties moet Spieringhorn een stadspark worden, waar huidige en toekomstige bewoners kunnen wandelen, picknicken en hun hond uitlaten. Er komen „informele sport-, speel- en beweegmogelijkheden”, een sporthal en een schoolgebouw. En dat alles „energieneutraal” en met een „robuuste ecologische rand met water en groen”. Eind vorig jaar ging de gemeenteraad akkoord met de plannen.

Over die plannen zijn de huidige gebruikers van het sportpark – twee voetbalclubs, één hockeyclub – heel slecht te spreken. Hun belangrijkste kritiek: de gemeente gebruikt Spieringhorn voor het oplossen van andere problemen (woningnood, verduurzaming, gebrek aan groen) – en dat gaat ten koste van de sport.

De andere voetbalclub op Spieringhorn heet SDW (Sterk Door Wilskracht) – de naam leidt nogal eens tot verwarring met DWS. Tot een jaar of tien geleden stond SDW er, net als DWS, beroerd voor. Sindsdien heeft SDW een wederopstanding beleefd. Er zit een capabel bestuur, de club is schuldenvrij. Het ledenbestand (nu ruim 800) „groeit met 10 tot 15 procent per jaar”, zegt bestuurslid René Kamerling.

SDW krijgt in de plannen van de gemeente vijf velden toebedeeld. Die zullen ze, net als het clubhuis, moeten delen met DWS. En dat terwijl de clubs, zoals Kamerling het beleefd formuleert, „qua bloedgroep totaal niet bij elkaar passen”. Waar DWS de nadruk legt op presteren en het klaarstomen van jong voetbaltalent, noemt SDW zichzelf een „familieclub”, waar plezier en sportiviteit voorop staan.

Die positieve sfeer leverde SDW een enorme aanwas aan jonge leden op, zegt Kamerling. Alleen: op tweeënhalf veld kan de club al die leden straks nooit kwijt. „En dan zijn al die nieuwe woningen in Haven-Stad nog niet eens gebouwd.”

SDW, zegt Kamerling, staat nu al vijf of zes jaar noodgedwongen „in de pauzestand”. Totdat de herinrichting begint, wil de gemeente niets doen aan het complex van de club, dat behoorlijk verouderd is en „nogal achenebbisj”, zegt Kamerling. „De energierekening bedroeg afgelopen seizoen 20 procent van onze begroting. Komend jaar zal dat het dubbele zijn. Daar zit voor ons heel erge pijn.”

Opkomst van hockeyclub

De derde speler op Spieringhorn: hockeyclub Westerpark. De opkomst van deze club toont aan hoe snel de bevolkingssamenstelling van Amsterdam verandert. Tot tien jaar geleden was een hockeystick in dit deel van de stad een curiosum. In Amsterdam-West speelde de jeugd, veelal arm en met een migratieachtergrond, voetbal bij een van de clubs of op straat. Hockeyen deed je in het Amsterdamse Bos, vlak bij de witte, welvarende enclave Amsterdam-Zuid.

Lees ook deze reportage: Amsterdam komt ruimte voor woningen tekort. Kan het groeien rondom Schiphol?

Door de stijgende huizenprijzen in Zuid en de binnenstad zijn veel hogeropgeleide bewoners naar West getrokken. En dus kende de Amsterdamse Mixed Hockey Club Westerpark, begonnen op de velden van de ter ziele gegane voetbalcub Türkiyemspor, de afgelopen twaalfenhalf jaar een onstuimige groei. Op dit moment heeft de club vier velden en bijna 1.700 leden, „met honderden op de wachtlijst”, zegt oud-bestuurslid Eva Rutten.

Rutten houdt zich bij Westerpark exclusief bezig met de toekomstplannen voor sportpark Spieringhorn. Een aparte functionaris voor uitbreiding – qua financiën, lobby en dossierkennis heeft de vereniging haar zaakjes uitstekend op orde. Rutten krijgt steun van „een team” van bestuurs- en civielrechtelijke advocaten en ging zelfs „in de leer” bij voetbalvereniging AFC, die als een van de weinige clubs mocht blijven aan de Zuidas.

En toch is ook Rutten ontevreden. Terwijl de hockeyclub uit zijn voegen barst, laat een extra veld al vijf jaar op zich wachten, vanwege technisch malheur met een rioolpersleiding. Ook is Westerpark tegen de beoogde verplaatsing naar de westzijde van het sportpark, waar het vertrekkende DWS tot voor kort zat. „Zonde van het geld en de energie”, aldus Rutten. Haar belangrijkste bezwaar, net als bij SDW en DWS: de gemeente perst veel te veel functies en activiteiten in het sportpark. „De bedoeling is dat je straks op zaterdag gezellig komt barbecuen met je vrienden naast onze velden. Dat kan op zich, maar in Haven-Stad komt straks geen enkele andere, nieuwe plek om te recreëren. Dus dat wordt héél erg druk.”

De drie huurders zijn ook ongelukkig over hóé de gemeente de zaken aanpakt. Het ‘participatietraject’ over de plannen voor Spieringhorn was een „wassen neus”, zegt Stefan Wouter van DWS. De uitkomst stond vast, de bezwaren en alternatieve plannen van de clubs werden terzijde geschoven. „De gemeente is vooral bezig de besluitvorming erdoorheen te drukken”, aldus Kamerling van voetbalclub SDW. „En als we onze problemen aankaarten bij de gemeente, krijgen we te horen: ‘daar gaat onze afdeling niet over’.” Eva Rutten van hockeyclub Westerpark: „De gemeente praat al twee jaar niet meer met de clubs gezamenlijk. Dat is kwalijk.”

Ook de Sportraad Amsterdam, een onafhankelijk adviesorgaan van de gemeente, is kritisch over Spieringhorn. De plannen van de gemeente staan symbool voor wat er overal in Amsterdam gebeurt, zegt Julius Egan van de Sportraad. Er wordt de komende jaren als een dolle gebouwd in de stad en dat is goed, vindt hij. Maar voor al die nieuwe bewoners wordt geen ruimte ingetekend om te sporten. „In de plannen voor Haven-Stad is concreet nog niet één extra vierkante meter gereserveerd voor sport en beweging. En te weinig meters voor groen. Dan moet je al die voorzieningen op elkaar stapelen op bestaande plekken.”

Sport en recreatie, zegt Egan, „kunnen elkaar versterken, bijvoorbeeld als het leidt tot een intensiever gebruik van de velden overdag. Maar ze gaan niet altijd hand in hand. Sport is meer dan alleen een leuk tijdverdrijf, het is essentieel voor onze mentale en fysieke gezondheid. Je kunt niet al die behoeftes op die paar vierkante metertjes proppen. Het is een sportpark, geen stadspark.”

Nieuw coalitieakkoord

Ook niet bepaald geruststellend, zegt Egan, is wat er te lezen valt in het nieuwe Amsterdamse coalitieakkoord. Vanwege de bezuinigingen wil het college de gemeentelijke sportnorm (het aantal vierkante meter sportruimte per woning) en groennorm (hoeveelheid groen per inwoner) gaan „samenvoegen en flexibiliseren”. Wordt kunstgras straks als ‘natuur’ meegeteld? Egan: „We wachten nog op de uitwerking hiervan. Maar het stadsbestuur wil er 10 miljoen euro mee besparen, dus dat kán niet positief uitpakken.”

Niet alleen de sportlobby, óók de bewakers van het Amsterdamse groen zijn ontevreden over wat er te gebeuren staat in Spieringhorn. Eind vorig jaar verstrekte de Technische Advies Commissie Hoofdgroenstructuur (TAC) van de gemeente een negatief advies over de plannen. Belangrijkste reden: het nieuwe schoolgebouw dat is ingetekend midden in het sportpark. „Stedelijke functies” zoals een school, schreef de TAC, moeten gebouwd worden in de wijk waarvoor ze bedoeld zijn. Die kun je niet „afwentelen” op het bestaande groen. Het advies werd terzijde geschoven door het stadsbestuur: de school komt er.

Bij DWS is de avondtraining van de selectie onder 23 jaar afgelopen. Eén voor één komen de spelers een boks geven aan hun trainer. Nog één weekje trainen, dan twee weken vrijaf – en dan begint het seizoen weer voor DWS, op de nieuwe locatie. Het oude clubhuis is vrijwel ontruimd, alleen de bekers staan nog opgestapeld in de oude bestuurskamer. Die gaan straks ook in de opslagcontainer.

Lees ook: Is er in Amsterdam nog plek voor industrie, of krijgen woningen prioriteit

Verheugen op het nieuwe onderkomen doet bestuurslid Stefan Wouter zich bepaald nog niet. In principe is alles geregeld: DWS mag gebruik maken van de kantine en kleedkamers van buurclub Blauw-Wit en ook zijn er containers neergezet die dienen voor opslag en ruimte voor de trainers. Maar op sportpark Sloten, zes kilometer van Spieringhorn, is DWS straks ontworteld – en dat zou de bescheiden ledengroei van de afgelopen jaren zomaar weer teniet kunnen doen.

Het aantal opzeggingen valt mee tot nu toe, zegt Wouter. Maar blijft dat ook zo als het seizoen straks begonnen is? Van de jeugdspelers komt „zeker de helft” uit de buurt, uit Geuzenveld. De gemeente heeft beloofd voor een pendelbus te zorgen, van het oude naar het nieuwe sportpark. „Maar het risico bestaat”, zegt Wouter, „dat ouders het te veel gedoe vinden en na een tijdje toch liever kiezen voor een vereniging in de buurt.”

Als DWS wil, kan het over twee seizoenen terug naar sportpark Spieringhorn. Daar moet de club vóór Kerst een besluit over nemen, laat wethouder Sofyan Mbarki (Sport, PvdA) weten. Stefan Wouter is sceptisch over een eventuele terugkeer. „Vijf kunstgrasvelden voor twee voetbalclubs is echt te weinig. Dan kom je in de knel met trainingsuren en wedstrijden.”

Terugkeer of niet – het zou de gemeente „sieren” als ze bij die besluitvorming „een andere aanpak zouden hanteren dan bij de herontwikkeling van Spieringhorn”, zegt Wouter. „Ik hoop dat de nieuwe wethouder meer betrokken is.”