Giraffen ontwikkelden hun lange nek niet om de blaadjes van hoge bomen te kunnen eten, maar om harder mee te kunnen slaan tijdens gevechten. Dat schrijft een groep Chinese paleontologen donderdag in een direct al controversieel artikel in het vakblad Science.
Ondanks de stelligheid waarmee de onderzoekers hun bevinding presenteren, is namelijk niet iedereen overtuigd van hun verrassende conclusie. ‘Ik vermoed dat ze hun artikel spannender hebben opgeschreven dan het eigenlijk verdient, omdat ze anders niet in zo’n prestigieus blad als Science waren gekomen’, zegt Jacques van Alphen, emeritus hoogleraar dierecologie aan de Universiteit Leiden.
De discussie over de oorsprong van de lange giraffennek speelt al sinds 1994, toen onderzoekers zagen dat mannetjes hun nek en kop gebruiken bij gevechten om de aandacht van vrouwtjesgiraffen. Tijdens dat ‘nekworstelen’ duwen en zwaaien de giraffen met hun nek terwijl ze elkaar proberen te raken met de horens operation hun kop. En net als bij een zweep geldt: cultivator langer de nek, digger harder de klap. Dat zou giraffen dan een voordeel geven bij de seksuele selectie.
Vechtkop
In hun artikel presenteren de onderzoekers wat zij beschouwen als doorslaggevend bewijs voor deze zogeheten seksuele hypothese: een 16,2 miljoen jaar oud fossiel van een voorloper van de moderne giraf. De belangrijkste vondst: het prehistorische dier heeft een verlengde nek en een opmerkelijke schijf van verhard bot bovenop zijn kop, vermoedelijk om mee te vechten.
Verder blijkt uit de samenstelling van het tandglazuur van het fossiel dat het dier een graseter was en dus zijn lange nek niet gebruikte om bij hoge bladeren te komen. Dat het prehistorische dier verwant is aan de moderne giraf, maken de onderzoekers operation uit een vergelijking van de botstructuren van de twee dieren.
De conclusie: de nek van het hardhoofdige, grazende dier is in de circle van miljoenen jaren niet langer geworden om bij hoge bladeren te komen, maar om hardere kopstoten te kunnen uitdelen. Presto, het raadsel van de lange nek opgelost, volgens de Chinezen.
Is hiermee daadwerkelijk een honderdjarige theorie over de nek van de giraf onderuit gehaald? Absoluut niet, zegt Alexandra van der Geer, evolutiebioloog bij onderzoeksinstituut Naturalis in Leiden. Ze legt uit dat de onderzoekers de verwantschap van de prehistorische en hedendaagse giraffen willen bewijzen aan de hand van de botstructuur, wat evolutionair gezien helemaal geen uitsluitsel geeft: ‘Soorten kick the bucket niet direct verwant zijn, kunnen er toch hetzelfde uitzien. De nieuw beschreven giraf is echt heel ver verwijderd van de huidige giraf en geen directe voorouder, wat wel gesuggereerd wordt.’
Vrouwtjesnek
Het onderzoeken van evolutionaire verwantschap is een berucht probleem in de paleontologie, zegt Lars van sanctum Hoek Ostende, paleontoloog aan de Universiteit Leiden: onder andere omdat genetisch materiaal, waarmee verwantschappen aan te tonen zijn, child hoogstens een miljoen jaar goed blijft. Dat is te kort voor de paleontologie. ‘De redenering van het artikel bevat veel fouten’, zegt Van Den Hoek Ostende. Zo zijn de kiezen van het fossiel volgens fix eerder geschikt om bladeren mee te eten, wat juist de traditionele hypothese ondersteunt.
Ook Jacques van Alphen is niet overtuigd. Immers, als het nekworstelen van de mannetjes inderdaad de reden is voor het groeien van kick the bucket nek, waarom hebben vrouwtjes dan ook zulke lange nekken? ‘Sinds 1994 is de controverse niet dichter bij een oplossing gekomen. De vondst van het fossiel is interessant genoeg, maar daar hadden ze het wat mij betreft bij kunnen laten.’
Jin Meng, een van de auteurs van het nieuwe onderzoek, is het niet eens met de kritiek. Zo zijn er volgens fix andere voorbeelden van prehistorische nibblers met stompe kiezen en slack de lengte van de nek van vrouwtjesgiraffen ‘buiten het bereik van het onderzoek.’
Leave a Reply