‘De jaren van de olifant’ is een aangrijpend én hilarisch rouwproces in stripvorm

De Vlaamse stripmaker Willy Linthout (1953) publiceerde in 2009 een autobiografische strip naar aanleiding van de zelfgekozen dood van zijn 21-jarige zoon Sam. Het jaar van de olifant gaat over een vader, Karel Germonprez, die hetzelfde meemaakt. De lezer volgt Karel in zijn rouwproces, dat Linthout even aangrijpend als bizar beschrijft. Er wordt genoeg gelachen, al is het vaak vreemd en grimmig.

De publicatie was destijds opmerkelijk. Linthout, die zich bedient van een knullig-charmante tekenstijl, is vooral bekend van zijn succesvolle, humoristische Urbanus-strips, die hij samen met de Vlaamse komiek maakte en die ze kort geleden na 201 delen voorgoed afsloten. Een persoonlijke strip over zelfdoding, getekend in vrijwel dezelfde stijl, lag duidelijk niet voor de hand. Bovendien werkte Linthout de strip niet volledig uit: hij beperkte zich tot de potloodtekeningen, zonder kleur. Niet direct een aanbeveling.

Toch sloeg Het jaar van de olifant aan en werd het vertaald in het Frans, Spaans en Engels. Het boek werd zelfs genomineerd voor een prestigieuze Amerikaanse Eisner-Award, een verdienste die een Nederlandstalige stripauteur zelden ten deel valt. Onlangs verscheen een nieuwe, uitgebreide editie met veertig extra pagina’s: De jaren van de olifant. Linthout voegde er twee hoofdstukken aan toe die de periode na 2009 beschrijven, van hem en Karel. Het verhaal was, zoals hij zelf zegt, nog niet klaar.

Malende gedachten

De jaren van de olifant is aangrijpend vanwege de thematiek en het autobiografische karakter. Toch moet de lezer wel wennen aan de verteltrant. Als Karel Germonprez en zijn vrouw Simone meteen op pagina 1 horen dat hun zoon van het dak is gesprongen, regelt Karel eerst snel wat formaliteiten om daarna toch maar naar zijn werk te gaan. „Er ligt een hoop dossiers op me te wachten.” Als hij zijn huis verlaat, stapt hij behoedzaam over de contourtekening van zijn zoon op de stoep.

Dat rare voorval zet de toon: Karel is meer dan eens de weg kwijt, wat uitmondt in een even pijnlijke als hilarische scene waarin hij zijn apneu-apparaat meeneemt naar zijn therapeut. Het ding maakt piepgeluiden en Karel herkent er morse in – het is zijn zoon die op die manier met hem communiceert. De titel van het boek slaat op de slurf van het apparaat, die de drager ervan op een olifant laat lijken.

Gaandeweg zet de situatie ook het huwelijk tussen Karel en Simone onder druk. Linthout verbeeldt dat door een scheur in de vloer van het appartement die steeds breder en dieper wordt. De scheur wordt een kloof en de kloof een put waarin alle malende gedachten en twijfels worden gekieperd. Zo zit het verhaal vol verdrietige symboliek.

Tegenstellingen

Wat De jaren van de olifant sterk maakt is dat Linthout altijd naar tegenstellingen zoekt. Tegenover droefenis staat humor, tegenover onmacht staat daadkracht en tegenover emotie staat een vorm van berusting, zoals we lezen in het in het uitgebreide en emotionele interview achterin het boek, waarbij hij geflankeerd wordt door zijn therapeut Isabelle Demets. De auteur is open en eerlijk: als de interviewer voorzichtig vraagt of hij het verhaal grappig mag vinden, roept Linthout dat dat natuurlijk de bedoeling is. „Het is ook hilarisch grappig” – waarbij het woordje ‘ook’ weer aan een tegenstelling refereert.

Het is dit persoonlijke gesprek samen met de extra hoofdstukken die van De jaren van de olifant een werkelijk tijdloze, doorlopende verslaglegging maken. De laatste plaatjes van het boek treffen doel: het verhaal is verteld, de auteur is in tranen. Toch is hij opgewekt: „Ik voelde me dichter bij Sam toen ik dit tekende.” Maar echt klaar zal hij er nooit mee zijn.