Column | Poetins oorlog nieuwe splijtzwam China en VS

Poetins oorlog in Oekraïne is wel een mondiale oorlog genoemd. Het conflict in Europa gaat iedereen aan omdat er mondiale spelregels geschonden zijn, zegt het Westen. En wie zich niet zo druk maakt over de regels van de wereldorde, omdat ze toch maar een codificatie zijn van Amerikaans imperialisme, krijgt de gevolgen van de oorlog thuisbezorgd in de vorm van hoge brandstofprijzen of voedselschaarste.

De invasie heeft ook de internationale verhoudingen door elkaar geschud. De VS en Europa staan lijnrecht tegenover Rusland, dat in de Verenigde Naties nog maar weinig echte vrienden heeft. Ruim dertig landen willen in het conflict geen partij kiezen en krijgen afwisselend hoog bezoek uit Rusland en de VS. Nadat de Russische president Vladimir Poetin al een tour door Centraal-Azië had gemaakt, ging afgelopen week Bidens man voor het buitenland, Antony Blinken, er even langs.

De oorlog wakkert ook het wantrouwen verder aan tussen de twee antagonistische grootmachten VS en China. Na confrontaties over handel, technologie, de oorsprong van het coronavirus en de toekomst van Taiwan, botsen de twee supermachten de afgelopen tijd vooral over de oorlog in Oekraïne.

De VS beschuldigen China ervan wapens te willen leveren aan Rusland, al wacht de wereld inmiddels twee weken op bewijs voor die aantijging. Een Chinees vredesplan, dat geen veroordeling van Russische agressie bevat en ook niet rept over de teruggave van bezette gebieden, kon de VS (en Europa) vorige week niet overtuigen.

En van alle gasten die Xi Jinping na zijn herbenoeming als eerste kon uitnodigen voor een staatsbezoek, koos hij deze week uitgerekend Aleksandr Loekasjenko, president van Wit-Rusland en Poetins belangrijkste bondgenoot. Onze vriendschap is „onverwoestbaar” zei Xi, die in Wit-Rusland ook een bewaker van het internationaal recht ziet. De EU erkent Loekasjenko niet eens als de rechtmatige leider van zijn land omdat zijn herverkiezing een farce was.

De recente botsingen tussen Washington en Beijing hebben opnieuw de aandacht gevestigd op de belangrijkste mondiale krachtmeting die de verhoudingen in de wereld de komende decennia gaat domineren. Daarom even een quizvraag tussendoor: wie heeft op dit moment de meeste macht in Azië?

Fout.

Het zijn nog steeds de Verenigde Staten. En dat gaat zeker nog tien jaar zo blijven – en mogelijk nog veel langer. Tot die conclusie kwam het Australische Lowy Institute dat jaarlijks de machtsverhoudingen in Azië in kaart brengt. En wat blijkt: China slaagt er maar niet in de VS in te halen.

Vorig jaar verloor China aan invloed door het stringente Covidbeleid. Terwijl China zich opsloot, werkten de VS gestaag door aan hun machtsontplooiing in de regio.

De onderzoekers in Sydney meten de macht van 26 landen in een regio die loopt van Pakistan in het westen tot de VS in het oosten, van Rusland in het noorden tot Nieuw-Zeeland in het zuiden. Elk land wordt beoordeeld aan de hand van 133 criteria in 8 categorieën die optellen tot de gebalde macht, de comprehensive power, van een land. Het gaat dan bijvoorbeeld om economische capaciteit, militaire middelen, diplomatiek vermogen of culturele invloed.

Rusland, traditioneel de vijfde macht in Azië, verloor voor het derde achtereenvolgende jaar terrein. De grootste daling moest Moskou incasseren in de categorie diplomatieke invloed: de onvrede in Azië over de oorlog in Europa komt Poetin te staan op machtsverlies. En ook voor de toekomst ziet het er niet goed uit. Omdat de diplomatieke invloed achteruit holt, moet Rusland het de komende jaren vooral hebben van zijn militaire macht – een instrument dat op het Oekraïense slagveld met de dag minder waard wordt. Economisch telde Rusland al niet meer mee.

Poetins Europese oorlog beïnvloedt het machtsspel tussen de grote jongens dus op twee manieren. Rusland zelf loopt het risico straks niet méér te zijn dan een invalide middelgrote macht die weliswaar nog steeds kernwapens heeft, maar veel welvaart en politiek kapitaal heeft verspeeld.

Terwijl Poetin in Oekraïne nog bezig zegt te zijn met de afwikkeling van de eerste Koude Oorlog, geeft hij ook brandstof aan de tweede Koude Oorlog. De verhouding tussen China en de VS wordt gekenmerkt door een alles overheersend wantrouwen dat overleg over klimaatmaatregelen of wapenbeheersing alleen maar moeilijker zal maken. Poetins oorlog gaat echt iedereen aan.