Bondscoach Ronald Koeman breekt bij Oranje met de lijn van Louis van Gaal

Tussen de sterren uit de Premier League klinkt een stem, die in de bossen van Zeist voor het eerst over het veld galmt.

„Hup, ietsje sneller, ietsje sneller”, klinkt het fanatiek richting Oranje-aanvoerder Virgil van Dijk bij een oefening met aanvalspatronen.

„Hard inspelen, hard inspelen, Virgil.”

En, net voor Manchester City-verdediger Nathan Aké de bal krijgt: „Draaien, scannen!”

Het is maandagmiddag en het eerste uur op het trainingsveld onder de nieuwe, thans teruggekeerde bondscoach Ronald Koeman. Dit is de intensiteit die hij erin wil krijgen bij het Nederlands elftal, in zijn tweede periode. Hij is het niet zelf die de aanwijzingen geeft, dat is Sipke Hulshoff, de veldtrainer in zijn technische staf, een rol die de Fries ook bij Feyenoord vervult.

Waar Koeman van een afstandje toekijkt en soms een speler aanspreekt, neemt Hulshoff het voortouw. Ondertussen passt Erwin Koeman, assistent en oudere broer, af en toe een bal om de oefening weer in gang te zetten.

Nadat Koeman al meer dan een jaar geleden werd benaderd door de KNVB, begint hij nu echt. Vrijdagavond wacht Frankrijk in Stade de France in Parijs, in het eerste kwalificatieduel voor het EK in Duitsland volgend jaar zomer. Koeman, dinsdag 60 geworden, hoopt als bondscoach meerdere eindrondes mee te maken, iets waar het in zijn eerste periode (2018-2020) niet van kwam door zijn voortijdige vertrek naar FC Barcelona.

Een nieuw team opbouwen is zijn doel, maar net onderweg moet hij al improviseren. Door een virusinfectie verlieten donderdag vijf spelers het trainingskamp, onder wie aanvaller Cody Gakpo en verdediger Matthijs de Ligt. Eerder in de week vielen spelverdeler Frenkie de Jong en aanvaller Steven Bergwijn geblesseerd af. Bovendien is rechtsback Denzel Dumfries geschorst. Daarmee mist Koeman vijf beoogde basisspelers.

Een valse start dreigt, met een uitgedunde selectie, op bezoek bij de vicewereldkampioen van aanvoerder Kylian Mbappé. Er was al weinig tijd, met slechts twee volle trainingsdagen deze week. Terwijl Koeman trainingen en basisspelers nodig heeft om zijn visie en werkwijze erin te krijgen – al zijn veel internationals er vanuit zijn eerste periode bekend mee.

Teruggrijpen op zekerheden

Terug naar hoe het was, onder hem. Daarvoor zal Koeman grotendeels breken met de lijn-Van Gaal, wordt duidelijk in zijn media-optredens. Zijn voorganger Louis van Gaal speelde op het WK in een 5-3-2-systeem, dus met vijf verdedigers, drie middenvelders en twee aanvallers. Op die behoudende speelwijze klonk kritiek. Koeman kiest net als in zijn eerste periode voor 4-3-3, de meer aanvallende speelwijze die in zijn optiek dichter bij de Nederlandse voetbalaard ligt.

„Natuurlijk hoort daar uitleg, beelden en training bij”, zei hij maandag. „Maar de meeste jongens zijn gewend om zo te spelen bij hun club. We hebben het eerder gedaan, dus er zijn heel veel parallellen in dat opzicht.” Koeman grijpt terug op de zekerheden van zijn succesvolle eerste periode, waarin onder meer de finale van de Nations League werd bereikt.

De vraag is of wat destijds werkte, nu ook werkt. Los van de vele afvallers deze week, zal de as van ‘Koeman II’ naar verwachting worden gevormd door het centrale defensieve duo Van Dijk-De Ligt, met daarvoor middenvelders Frenkie de Jong en Georginio Wijnaldum en aanvalsleider Memphis Depay. Een verschil met Van Gaal, bij wie De Ligt en Wijnaldum (die later zijn scheenbeen brak) uit de basis verdwenen.

Rol sleutelspelers

Interessant wordt of de sleutelspelers die Koeman in zijn eerste periode bijna onvoorwaardelijk vertrouwen gaf – Van Dijk (31), Wijnaldum (32) en Depay (29) – het nu ook voor hem gaan doen. Ze spelen nog in de Europese top, zijn teruggekomen na zware blessures – Van Dijk en Depay na knie-operaties. Maar een gegeven is dat ze bij hun clubs niet meer zo constant presteren als in hun topjaren, die grofweg samenliepen met de eerste periode van Koeman bij Oranje.

Koeman heeft hoop op een nieuwe bloeiperiode van het duo Wijnaldum-Depay, dat betrokken was bij 30 van de 43 goals in Koemans eerste termijn. Spelers die bovendien een goede band met hem hebben, meer dan Wijnaldum dat had met Van Gaal, zei hij deze week. Maar ook Koeman ziet dat Depay bij zijn club Atlético Madrid slechts zo’n zestig minuten per wedstrijd speelt. Zijn laatste volledige duel gaat terug tot juni vorig jaar.

De afhankelijkheid van Depay blijft een pijnpunt van dit Oranje. Op het WK gokte Van Gaal erop dat de spits na een bovenbeenblessure in het toernooi zou groeien, wat onvoldoende gebeurde. Er zijn weinig alternatieven, zeker nadat spitsen Luuk de Jong en Vincent Janssen onlangs stopten als international. Dat hij Brian Brobbey, reservespits bij Ajax, selecteerde vond Koeman zelf ook tekenend voor het gebrek aan mogelijkheden. Al heeft hij met Wout Weghorst, basiskracht bij Manchester United, een spits die brandt van ambitie en vertrouwen.

Eveneens beperkt is het aantal opties voor de posities van links- en rechtsbuiten. Het is mede de reden dat Van Gaal op het WK voor een systeem zonder buitenspelers koos. Het gebrek aan offensieve creativiteit was óók punt van zorg bij Koeman na de verloren Nations League-finale tegen Portugal in juni 2019. Toch kiest hij nu, opnieuw, voor drie aanvallers.

Met het wegvallen van Gakpo (23) door een virusinfectie, blijkt eens te meer hoe dun de flanken bezet zijn. Al heeft Koeman met de Liverpool-aanvaller wel iemand waar hij, op links, de komende jaren op kan bouwen. Daar waar het voor de positie van rechtsbuiten „moeilijk” is, zei Koeman in het AD. Een optie is PSV-talent Xavi Simons (19).

Koeman wil dat zijn ploeg zich onderscheidt door de intensiteit van spelen. Feyenoord vindt hij daarin een voorbeeld, in de manier van agressief druk zetten. Assistent Hulshoff, secondant van Feyenoord-coach Arne Slot, moet hier mede voor zorgen bij het Nederlands elftal.

Waar Van Gaal trainingen verbaal domineerde, observeert Koeman. Hij is meer de manager. Zijn terugkeer bij Oranje voelt vertrouwd, laat Koeman blijken. Een voordeel bij het oppakken van routines, maar het kan een valkuil zijn als oude patronen doorbroken moeten worden.