Het was misschien wel de meest gewaagde voorstelling voor een mimespeler die Luc Boyer maakte, het drieluik Step by Step by Wheels, Step by Step by Wings en Step by Step by Memories. De bewegingskunstenaar Boyer putte uit zijn biografie: in maart 2012 werd hij getroffen door een beroerte die hem halfzijdig verlamde. Ook liep hij hersenletsel op. Vanaf dat moment was hij gekluisterd aan een rolstoel. Maar dat verhinderde hem niet nog steeds voorstellingen te maken, zoals de reeks Step by Step. Dinsdag 5 maart is hij op 88-jarige leeftijd in Amsterdam overleden.
Luc Boyer werd op 24 oktober 1935 geboren in het toenmalige Batavia, nu Jakarta, in Indonesië. Met het schip de M.S. Sibajak kwamen hij en zijn familie in 1953 in Nederland aan. Van jongs af liet hij zijn creativiteit zien, onder meer met gedichten die in 1960 in Het Vrije Volk verschenen. De krant omschreef hem als „een Amsterdamse jongeman, die werkt, danst, liefhebbert in toneel en gedichten maakt”. Zelf noemde hij zichzelf, tijdens de afscheidsvoorstelling Met hart en ziel (2015) in het Amsterdame Bellevue „een Indo, product van een koloniaal systeem en dito opvoeding”. Met dit optreden vierde hij tevens zijn tachtigste verjaardag en zijn 55-jarig jubileum in het vak. Na afloop werd hij benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Lees ook Boyer bezweert angst met Japanse rituelen
Extreme precisie
Aan de Academie voor Kleinkunst in Amsterdam volgde hij een opleiding klassieke en moderne dans. Ook nam hij lessen in acrobatiek, spraak, zang, toneel en mime. Boyer vertrok in 1965 naar Parijs om daar gedurende twee jaar te studeren bij beroemde mimespelers en docenten als Étienne Decroux, Wolfram Mehring en Janine Grillon. Vanaf 1967 was hij jarenlang docent aan de Amsterdamse Theaterschool en enkele hogescholen voor de kunsten in diverse steden. Tussen 1967 en 1971 was hij verbonden aan het bewegingstheater BEWTH, een van de belangrijkste naoorlogse gezelschappen voor visueel bewegingstheater. Boyers stijl van bewegen en acteren viel op door een extreme precisie van handgebaren en gezichtsuitdrukking. Met zijn slanke, soepele lichaam en de vrijheid van expressie die hij nam, ontwikkelde hij zich tot een getalenteerd en veelzijdig podiumkunstenaar. Zijn performances waren altijd esthetisch en intens, zoals deze krant in 2014 schreef naar aanleiding van Step by Step by Memories: „Mooie man, goede kunstenaar, vooral als hij de perken te buiten ging van wat in het theater ‘mag’.” Luc Boyer ontwikkelde zich tot de grondlegger van de Nederlandse mime en gold, gaandeweg zijn carrière, als mimelegende.
‘Mooie man, goede kunstenaar, vooral als hij de perken te buiten ging van wat in het theater ‘mag’’
Kleine schouwburgjes
Hij trad op bij groepen als Nieuw West, Carrousel, Toneelgroep Centrum, Toneelgroep Amsterdam, Publiekstheater en Beeldend Theater. Zelf richtte hij in 1978 het Affiniteitstheater op, waarvan hij artistiek leider was. In de reeks beeldende voorstellingen door Mimetheatergroep Bambie speelde hij mee in Bambie 9 (2004), geregisseerd door Jetse Batelaan. De voorstelling was geïnspireerd door de roman De vrouw en de aap (1996) van de Deense auteur Peter Høeg.
Boyer speelde de aap. Met volkomen stil spel keek hij toe vanaf de zijlijn van het podium. Al zijn expressie school in zijn oogopslag, blik in de richting van de zaal, handen openvouwen en weer dicht. Minimale gestiek met grote theatrale zegging. De moed en intensiteit waarmee Luc Boyer later ondanks zijn fysieke handicap doorspeelde, zijn tekenend voor zijn onvoorwaardelijke overgave aan het theater.
Lees ook De werkelijkheid als geanimeerd theater
In zijn latere leven legde hij zich toe op het vervaardigen van houten ‘kijkkastjes’, kleine schouwburgjes op de maat van 19×14×8 cm waarin hijzelf driedimensionale toneelvoorstellingen als het ware ‘regisseerde’. Zo was een kastje gewijd aan Wachten op Godot (1952) van Beckett, waarin Boyer zelf en Cas Enklaar in 2000 de hoofdrollen speelden. Met bolhoed op, zoals voorgeschreven. Met dit kijkkastje bouwde Luc Boyer een tastbare herinnering aan die voorstelling.
