Afstotelijke glasklomp met huiselijk interieur: het nieuwe Booking.com-gebouw

De door UN Studio ontworpen ‘City Campus’ in Amsterdam had er eigenlijk niet moeten zijn. Het nieuwe kantoorgebouw van het van oorsprong Nederlandse techbedrijf Booking.com is het laatste van de gebouwen, die de afgelopen twintig jaar zijn gebouwd op het Oosterdokseiland, het omstreeks 1830 aangeplempte eiland ten oosten van het Centraal Station. Van 1968 tot 2004 stond hier het Post CS-gebouw, het postume magnum opus van architect Piet Elling (1897-1962). Dit immense ‘expeditieknooppunt’ van de PTT bestond uit twee delen: een uitgestrekte laagbouw waar de post werd gesorteerd en een 50 meter hoge, smalle doos voor het kantoorpersoneel. Vooral de hoogbouw, een nauwe verwant van de beroemde Unité d’ Habitation van Le Corbusier in Marseille, was een modernistisch juweel.

Nadat het postbedrijf in het begin van de 21ste eeuw het Post CS-gebouw had verlaten, bleef de kantoortoren dan ook gespaard in het plan voor nieuwbouw op het Oosterdokseiland. In dit plan van architect Erick van Egeraat werd de laagbouw vervangen door een rij hoge, langwerpige gebouwen tussen het water van het Oosterdok en de spoorlijnen.

Post-kantoortoren gesloopt

Bedoeling was dat de de Corbusiaanse prachtdoos uiteindelijk zou worden gerenoveerd. Maar nadat het voormalige kantoorgebouw als Post CS jarenlang onderdak had geboden aan creatievelingen, de legendarische Club 11 en een vestiging van het Stedelijke Museum en zo een bruisend, populair gebouw was geworden, besloot de de ontwikkelaar van het gebied om financiële redenen Post CS in 2008 alsnog te slopen. Vervolgens bleef de laatste kavel door de krediet- en bouwcrisis leeg op het Oosterdokseiland waar inmiddels onder meer de nieuwe openbare bibliotheek (Jo Coenen, 2007) en conservatorium (Frits van Dongen, 2008) waren gebouwd. Pas in 2015 meldde Booking.com zich als gegadigde voor een nieuw kantoorgebouw.

Nu, zeven jaar later, moet worden vastgesteld dat de City Campus het verlies van het Post CS-gebouw niet helemaal goed maakt. Net als zijn voorganger bestaat het nieuwe gebouw, dat Booking.com overigens onlangs voor 566,3 miljoen euro heeft verkocht aan de Duitse DekaBank, uit twee delen: een smalle appartementendoos met zwartglazen gevels die door een steeg van het eveneens glazen conservatorium is gescheiden en een immense kantoordeel aan de uiterste oostkant van het Oosterdokseiland.

Hoewel de uniform zwartglazen kantoorgevels van het hoofdkantoor van Booking.com soms een beetje scheef staat en hier een welving en daar een inkeping hebben gekregen, oogt de City Campus vanuit het zuiden gezien als een monolithische, lompe glasklomp die als een donker, ongenaakbaar bastion op de kop van het Oosterdokseiland ligt. De spectaculaire overstek van 23 meter die de noord- en spoorkant van het gebouw een luchtig, bijna zwevend karakter geven is hier vrijwel onzichtbaar.

Maar binnen overtreft City Campus de gesloopte Corbudoos verre. Terwijl Post CS een ouderwets kantoorgebouw was met kamers aan weerszijden van lange gangen, heeft City Campus met een vloeroppervlak van 62.500 vierkante meter het karakter van een klein dorp, waar de kantoorruimtes rondom twee indrukwekkende atria liggen.

Traplopen in plaats van lift

Ook kent het kantoor een innovatie die al meteen bij binnenkomst opvalt. Hier komen de 5.000 werknemers van Booking.com, die geacht worden twee dagen op kantoor te werken, niet aan in een lobby met liften, maar moeten ze de brede trappen, waar veel planten op staan, of een smalle roltrap op. Een lift is wel aanwezig maar weggemoffeld. Zo willen de architecten van van UN Studio de medewerkers tot lopen bewegen.

Boven aan de trap komt men aan in een van de drie restaurants in City Campus waar in totaal 1.500 medewerkers kunnen eten en drinken. Hier staan dikke, scheefstaande Y-vormige kolommen die een surrealistisch bos vormen – UN Studio onder leiding van Ben van Berkel, bekend van onder meer het wervelende spoorwegstation in Arnhem, verloochent ook dit keer zijn deconstructivistische verleden niet.

Vanuit het restaurant verspreiden de kantoorarbeiders zich door de City Campus, die eigenlijk bestaat uit drie onmerkbaar met elkaar verweven gebouwen. Rondom de atria zijn veelal lounge-ruimtes gesitueerd, met tapijten en fauteuils; de half open kantoren met houten vloeren, die zijn vormgegeven door maar liefst zeven interieurarchitecten, liggen voornamelijk aan de buitengevels.

Ook in het kantoordeel wil de architectuur het lopen stimuleren. Hier zijn de gewoonlijk weggemoffelde vluchttrappen juist in het zicht gelaten en gemakkelijk bereikbaar gemaakt. Diagonaal door de immense ruimte van het grootste atrium zweeft een prachtige luchtbrug die uitnodigt tot een Corbusiaanse ‘promenade architecturale’ door het dorp van Booking.com. Zo is de City Campus een gebouw met twee gezichten geworden: nietszeggend en zelfs afstotelijk van buiten, en dorps en huiselijk van binnen.