103 gedode journalisten: het venster van de wereld op Gaza wordt steeds kleiner

De Palestijnse academicus en dichter Refaat Alareer zette haar vorig jaar op het spoor van de journalistiek, nadat hij haar eerste verhaal had gelezen. Blijf schrijven over Palestina, had hij tegen de 26-jarige Aseel Mousa gezegd, vertelt zij telefonisch vanuit de grensplaats Rafah in Gaza. Ieder woord telt en maakt het verschil, had hij ook gezegd.

„Wanneer ik me gedeprimeerd voel te midden van deze genocide en ik me afvraag wat het nog voor zin heeft om te schrijven, herinner ik me zijn woorden”, zegt ze. Alareer werd in december met zijn familie gedood door een Israëlisch bombardement. Zijn kort daarvoor geschreven Engelstalige gedicht ‘Als ik moet sterven’ ging de wereld over.

Mousa is een van de weinige Palestijnse journalisten die nog vanuit de Gazastrook verslag kunnen doen, vaak met gevaar voor eigen leven. „Iedereen is doelwit in Gaza”, zegt ze. „Als journalist zou ik internationale bescherming moeten hebben, maar ik voel me nog onveiliger.”

Meer dan honderd van Mousa’s collega’s – journalisten, cameramensen, fotografen en andere mediawerkers – zijn sinds 7 oktober door het geweld in Gaza, Israël en Libanon om het leven gekomen. In dit artikel toont NRC hun namen en beroepen. Zij kunnen de wereld niet meer laten zien wat de menselijke tol is van de Gaza-oorlog.

schrijverMostafa Al Sawaf

uitvoerend radiodirecteurMousa Al Barsh

fotojournalistAhmed Fatima

algemeen radiodirecteurYacoub Al Barsh

tv-makerAmro Salah Abu Hayah

freelance fotojournalistAhmed Al-Qara

tv-journalistIyad Matar

radiojournalistYahya Abu Manih

journalistMohamed Abu Hassira

coördinator en vertalerMohamed Al Jaja

De afgelopen maanden schreef Mousa onder meer over families die zijn getroffen door de Israëlische bombardementen, vrouwen die moeten bevallen in Gaza, en de marteling van Palestijnse gevangenen uit Gaza in Israëlische detentiecentra. Ze blijft verslag doen en biedt zo een zeldzaam venster op de catastrofe die Israël in Gaza aanricht. Als freelancer schrijft ze onder meer voor The Guardian, Middle East Eye, Al Jazeera en The Intercept.

Mousa zit allang niet meer in Gaza-Stad, waar ze vóór haar journalistieke loopbaan Engelse taal en cultuur studeerde aan de Al-Azhar-universiteit. Dat is ook de plek waar ze Alareer ontmoette. De universiteit is inmiddels door Israël platgebombardeerd.

Op 13 oktober trok ze, na het evacuatiebevel van het Israëlische leger, vanuit Gaza-Stad naar Al-Maghazi in het midden van de Gazastrook. Maar na 78 dagen moest ze opnieuw vluchten vanwege het oprukkende Israëlische grondoffensief, dit keer naar Rafah in het uiterste zuiden van Gaza, waar ze tot op heden met ongeveer vijftig familieleden in één huis verblijft.

Dodelijkste conflict

De Gaza-oorlog is het dodelijkste conflict voor journalisten in decennia, zo becijferde het Committee to Protect Journalists (CPJ), een ngo met hoofdkwartier in New York. Sinds 7 oktober zijn er volgens de organisatie 96 journalisten en andere medewerkers van mediabedrijven omgekomen, in Gaza, Israël en Libanon. Onder hen zijn 91 Palestijnen.

Dit is het hoogste dodental in zo’n korte tijd sinds de CPJ in 1992 begon met het documenteren van journalisten die worden gedood tijdens conflicten. Het CPJ telt ook de dood mee van een aantal ‘mediawerkers’, „als erkenning voor de cruciale rol die zij spelen bij het verslaan van nieuws”. Dit zijn onder meer vertalers, fixers en technici. Ook leidinggevenden bij mediabedrijven worden door het CPJ meegeteld.

Volgens een telling van NRC, gebruik makend van informatie van het CPJ, de International Federation of Journalists, internationale persbureau’s en Reuters, ligt het dodental onder journalisten nog hoger (zie verantwoording). NRC kwam tot een lijst met 103 gedode journalisten en andere medewerkers van nieuwsmedia. Het weerspiegelt de hoge tol van de Gaza-oorlog. Het Israëlische leger heeft sinds 7 oktober meer dan 32.000 Palestijnen in Gaza gedood. Bij de door Hamas geleidde aanval in het zuiden van Israel op 7 oktober werden tegen de 1.200 Israëliers en buitenlanders gedood. In Gaza worden volgens Israël nog altijd 132 gijzelaars vastgehouden door Palestijnse strijdgroepen, van wie er 36 zouden zijn overleden.

Onder aanvoering van het CPJ ondertekenden vertegenwoordigers van ruim dertig nieuwsorganisaties begin maart een open brief waarin zij hun solidariteit betuigen met journalisten in Gaza en oproepen tot hun bescherming. „Aanvallen op journalisten zijn aanvallen op de waarheid”, stelt de brief. „Journalisten zijn burgers en de Israëlische autoriteiten moeten journalisten beschermen als niet-strijders volgens het internationaal recht.” Het opzettelijk doden van burgers – ook journalisten – is een oorlogsmisdaad.

plv. hoofd financiënNazmi Al-Nadim

cameramanAbdullah Darwish

correspondentMohammed Abu Hatab

technicusNader Al Nazli

cameramanMostafa Bakeer

freelance journalistSalma Mkhaimer

journalistMajd Fadl Arandas

fotojournalistMossab Ashour

radiojournalistAssem Al-Barsh

mediawerkerHaitham Harara

Rauw en ongefilterd

Ook dankzij Motaz Azaiza kon de wereld de afgelopen maanden de verwoesting van Gaza volgen. Hij is een Palestijnse fotojournalist uit Gaza die tijdens de oorlog uitgroeide tot een fenomeen met ruim 18 miljoen volgers op Instagram. Zijn foto’s en video’s vonden zo’n groot internationaal publiek omdat hij de oorlog rauw en ongefilterd toonde, bovendien voorzien van Engels commentaar.

Na 108 dagen non-stop oorlogsverslaggeving werd Azaiza op 23 januari per militair vliegtuig geëvacueerd naar Qatar. „Dit is de laatste keer dat jullie me zien in dit zware, stinkende scherfvest”, zei hij met gebroken stem in een afscheidsvideo, terwijl zijn collega’s samen zijn vest uittrekken. Hij verontschuldigde zich tegen zijn kijkers voor zijn vertrek.

Buitenlandse media komen Gaza vrijwel niet in. En als dat wel lukt, is dat doorgaans onder toezicht van het Israëlische leger. Van onafhankelijke verslaggeving is dus geen sprake. De Foreign Press Association in Jeruzalem diende eind februari een petitie in bij het Hooggerechtshof in Jeruzalem om de Israëlische autoriteiten te verzoeken de internationale pers toe te laten tot Gaza. Het hof wees de petitie af.

Ondertussen is de ene na de andere lokale journalist door het Israëlische leger gedood. Elke keer weer verloor de buitenwereld zo ogen en oren om het leed en de verwoesting in Gaza te documenteren. Sommige lokale journalisten tonen via sociale media – video’s en vlogs – wat er gebeurt in Gaza, en krijgen hier niet altijd voor betaald, terwijl internationale media hun beelden veelvuldig gebruiken. Veruit de meeste gedode journalisten in Gaza werkten voor lokale media en waren het slachtoffer van Israëlische beschietingen of bombardementen, zowel tijdens hun werk als thuis in het bijzijn van hun familie.

tv-journalistAhmed Abu Mhadi

mediawerkerIbrahim Marzouq

journalistMohammed Imad Labad

tv-journalist en directeurSameeh Al-Nady

tv-journalistIssam Bhar

schrijverYousef Maher Dawas

radiojournalistHusam Mubarak

radiojournalistAhmed Shehab

tv-journalistMohamad Al-Bayyari

tv-journalist en mediadirecteurMajed Kashko

‘Onderzoekstheater’

Het CPJ spreekt van een patroon van aanvallen op journalisten en hun families door het Israëlische leger. „In één geval werd een journalist gedood terwijl hij duidelijk een persinsigne droeg op een locatie waar niet werd gevochten”, schrijft de organisatie. „In twee andere gevallen meldden journalisten dat ze van Israëlische functionarissen en legerofficieren bedreigingen ontvingen voordat hun familieleden werden vermoord.”

Israël ontkent opzettelijk journalisten te doden. En als er toch één om het leven komt, belooft het steevast een grondig onderzoek in te stellen. Maar in het geval van de twintig journalisten die het Israëlische leger doodde vóór 7 oktober, was het resultaat steeds hetzelfde: als het al tot een proces kwam, gingen de daders vrijuit.

De Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem noemt de inspanningen van Israël om de acties van zijn soldaten te onderzoeken, vooral als het gaat om gedode Palestijnse journalisten, daarom niet meer dan een „onderzoekstheater”.

Het bekendste voorbeeld is de Palestijnse Al Jazeera-journalist Shireen Abu Akleh, die op 11 mei 2022 werd gedood. Ze deed samen met enkele collega’s verslag van een Israëlische inval in Jenin op de bezette Westelijke Jordaanoever. Hoewel Abu Akleh een persvest en een helm droeg, werd ze in haar hoofd geschoten. Onderzoeken van mensenrechtenorganisaties en van de VN wezen uit dat een Israëlische soldaat de schutter was. Bovendien lieten diverse onderzoeken zien dat er sprake was van een gerichte aanval op Abu Akleh en haar collega’s door het Israëlische leger.

Israël veranderde naderhand diverse keren zijn standpunt. In eerste instantie suggereerde Israël dat Palestijnse strijders verantwoordelijk waren. Later noemde het de beschuldiging aan het adres van de Israëlische soldaat „misleidend”. Uiteindelijk gaf het toe dat er een „grote kans” was dat Abu Akleh was gedood door een Israëlische soldaat, maar dat dit niet opzettelijk was gebeurd.

Op 13 oktober werd een groep journalisten in Zuid-Libanon, onder wie de ervaren Reuters-journalist Issam Abdallah en enkele collega’s van Al-Jazeera, onder vuur genomen door een Israëlische tank, zo blijkt uit onderzoek van TNO voor Reuters. Abdallah werd gedood. De journalisten droegen vesten en helmen met daarop ‘PRESS’; hun auto was gemarkeerd met ‘TV’.

Lees het artikel verder onder de necrologieën

freelance fotojournalistMohamed Mouin Ayyash

mediawerkerImad Al-Wahidi

journalist en socialemediamanagerMohamed Nabil Al-Zaq

tv-journalist en managerMohammad Balousha

journalistAbdulhadi Habib

fotojournalistMohammad Al-Salhi

fotograafMohammed Sobh

hoogleraar MediastudiesAdham Hassouna

tv-journalistHassan Farajallah

journalistHisham Alnwajha

JournalistBilal Jadallah

Bilal Jadallah was „het gezicht van onafhankelijke journalistiek in Gaza”, aldus zijn collega Umar Farooq in een necrologie. Jadallah richtte in 2013 Press House Palestine op, een ngo die zich inzet voor onafhankelijke media in Gaza. Het kantoor in Gaza-Stad fungeerde als ontmoetingsplaats voor talloze lokale journalisten en buitenlandse correspondenten. Jadallah was op de vlucht naar Zuid-Gaza toen zijn auto op 19 november 2023 werd geraakt door een granaat uit een Israëlische tank. Hij werd 45 jaar.

freelance journalistSalam Mema

Salam Mema was freelance journalist en voorzitter van het Comité voor Vrouwelijke Journalisten in de Palestijnse gebieden. Ze werd op 10 oktober 2023 gedood toen haar huis in Noord-Gaza werd getroffen door een Israëlische luchtaanval. Haar man, tweejarige dochter Sham en zevenjarige zoon Hadi kwamen daarbij ook om het leven. Haar vijfjarige zoon Ali overleefde het bombardement.

freelance cameramanMontaser Al-Sawaf

Montaser Al-Sawaf was als freelance cameraman verbonden aan het Turkse persbureau Anadolu, waarvan beelden vaak door internationale media worden overgenomen. Hij kwam op 1 december 2023 om het leven na een Israëlische luchtaanval op zijn huis in Zuid-Gaza, waarbij ook zijn broer en 28 andere familieleden werden gedood. Zwaargewond moest Al-Sawaf na de aanval tevergeefs op een ambulance wachten. Na een half uur werd hij met een personenauto naar het Al-Ahli ziekenhuis gebracht, waar hij overleed aan zijn verwondingen.

fotograafRoshdi Sarraj

Roshdi Sarraj werkte als fotograaf voor het VN-agentschap voor Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) en als fixer in Gaza voor internationale media, zoals Radio France. Hij was oprichter van een lokaal mediabedrijf en produceerde een korte film met Amnesty International. Zijn vader vertelde aan Al-Jazeera dat Sarraj zich in Saoedi-Arabië bevond toen de bombardementen na 7 oktober begonnen. Hij annuleerde zijn werkreis zodat hij terug kon keren naar Gaza om verslag te doen van de aanvallen. Niet veel later, op 22 oktober 2023, werd hij gedood bij een Israëlische luchtaanval.

journalistSaeed al-Taweel

podcastmakerAyat Khadoura

freelance fotojournalistHassouneh Salim

mediawerkerAbdelhalim Awad

journalist en directeurSari Mansour

journalistShai Regev

tv-eindredacteurAyelet Arnin

tv-journalistHassan Farajallah

freelance fotojournalistMohamed Fayez Abu Matar

radiotechnicusHuthaifa Lulu

VideojournalistYaniv Zohar

Fotograaf en videojournalist Yaniv Zohar was thuis met zijn vrouw en twee dochters toen in de ochtend van 7 oktober Hamas-militanten hun huis binnendrongen. Het gezin woonde in de kibboets Nahal Oz in Zuid-Israël, vlakbij de grens met Gaza en midden in de regio waar Zohar als journalist werkte. Zohar (54), zijn vrouw Yasmin (49), dochters Tehelet (20) en Keshet (18) werden gedood door de militanten. Yasmins vader kwam ook bij de aanval op het dorp om het leven. Zohars zoon Ariel (op dat moment 12) was buiten aan het joggen toen de militanten de kibboets binnenvielen. Toen hij geweerschoten hoorde vluchtte hij naar het huis van een lokale beveiliger, waar hij in een safe room de aanval overleefde.

Yaniv Zohar was vijftien jaar lang de ogen en oren van het gezaghebbende persbureau Associated Press (AP) in Zuid-Israël en Gaza. Zijn beelden bereikten de hele wereld. Zohar was vaak de eerste die de AP-redactie op de hoogte bracht van geweld in de regio en de eerste die ter plekke arriveerde. Hij was nauw betrokken bij de berichtgeving over de Israëlische terugtrekking uit Gaza in 2005 en deed het jaar daarop uitgebreid verslag van de ontvoering van de Israëlische soldaat Gilad Shalit door Hamas-militanten.

„Hij was onderdeel van de gemeenschap waar hij verslag van deed”, vertelt AP-hoofdredacteur Julie Pace in een in memoriam van het persbureau. „Wanneer de spanningen opliepen in het Midden-Oosten, vroegen collega’s snel: wat zegt Yaniv?.”

Ook jij zal een goed leven hebben, omdat je ziet hoeveel goede mensen van je houden

In 2020 maakte hij de overstap naar Israel Hayom, een van de best gelezen kranten van Israël, waar hij als fotograaf ging werken. „Hij joeg altijd achter het volgende beeld aan, ondanks de schokkende gebeurtenissen die hij vastlegde”, aldus de krant in een statement na zijn dood.

Zohar was geliefd bij zijn collega’s. Zijn huis werd vaak gebruikt als uitvalsbasis voor journalisten die in de regio verslag deden. Zijn zus zegt tegen AP dat hij een vredelievende man was die geloofde dat de Israëliërs en Palestijnen een manier konden vinden om samen te leven.

Zohars zoon Ariel vierde afgelopen december zijn bar mitswa, twee maanden nadat hij zijn vader, moeder en twee zussen had begraven. De gebedsriemen die Ariel volgens de traditie na het ritueel voor het eerst mag dragen, zijn nog vlak na de aanval uit het in brand gestoken huis gered, zo beschrijft een artikel in Zohars krant Israel Hayom.

Tijdens de bar mitswa hield de voormalige opperrabijn en Holocaustoverlever Yisrael Meir Lau een toespraak, waarin hij het woord richtte tot Ariel. Hij zei dat hij ook op jonge leeftijd wees was geworden. „Toen het tijd werd voor mijn bar mitswa-feest was mijn vader ook vermoord, en mijn moeder, en ik had, net als jij, geen ouders.” Waarna de rabbijn troostend zei: „En toch heb ik een goed leven gehad en veel bereikt. En jij zal ook iets bereiken, en ook jij zal een goed leven hebben, omdat je ziet hoeveel goede mensen van je houden.”

journalist en fotograafMohamad Al-Iff

geluidstechnicusMohamed Azzaytouniyah

journalistMohamed Naser Abu Huwaidi

tv-directeurMohamed Khalifeh

mediawerker en radiopresentatorAbdallah Alwan

journalistAssem Kamal Moussa

tv-journalistHaneen Kashtan

tv-verslaggeverFarah Omar

cameramanRabih Al Maamari

fotojournalistRoee Idan

videojournalistIssam Abdallah

„De jaren waarin ik voor Reuters conflicten en oorlogen uit de hele regio heb verslagen, hebben mij geleerd dat het beeld niet slechts bestaat uit frontlinies en rook, maar uit de onvertelde menselijke verhalen die ons allen van binnen raken.” Het citaat typeert Issam Abdallah. Hij was een toegewijde journalist en hield van zijn werk. Overal waar hij ging nam hij zijn camera mee om na afloop de foto’s naar zijn vrienden te sturen of er een korte video van te monteren. Alles werd gedocumenteerd. „Hij was een levend archief”, aldus een zijn vrienden tegen de Libanese website The Public Source. De fotograaf was vaak te vinden in Hamra, een wijk in West-Beiroet, waar hij mede-eigenaar was van restaurant Salon Beyrouth. Op zijn ritjes door de stad nam hij vaak eten mee voor de katten en honden die op straat leefden.

Abdallah werd 13 oktober 2023 gedood toen hij samen met zes andere videojournalisten van persbureaus Reuters, AFP en Al Jazeera Israëlische bombardementen stond te filmen in Zuid-Libanon. Uitgebreid onderzoek van Reuters, waar onder meer het Nederlandse TNO aan meewerkte, wijst uit dat de granaat afkomstig was van een Israëlische tank aan de andere kant van de grens, op nog geen anderhalve kilometer van de groep. Onderzoek van AFP, Human Rights Watch en Amnesty International onderschrijft dit, evenals de conclusie dat de aanval moedwillig was. Het Israëlische leger gaat nog altijd niet in op dit incident.

Abdallah werd een dag na zijn dood in zijn geboorteplaats Al Khiyam, in Zuid-Libanon, te ruste gelegd. Hij laat zijn moeder, twee broers en een zus na.

Het was uiteindelijk zijn eigen live videobeeld waardoor de wereld getuige werd van de fatale granaat die hem op tragische wijze doodde

Tijdens zijn zestien jaar lange carrière bij Reuters werkte Abdallah veel in Libanon zelf, maar ook daarbuiten. Zo interviewde hij voormalige leden van Islamitische Staat die anno 2019 gevangen zaten in een door Koerden gerund kamp in Noord-Syrië. In 2022 versloeg hij enige tijd de oorlog in Oekraïne en won met het team waar hij deel van uitmaakte de Journalists of the Year Awards van Reuters. Begin 2023 reisde hij af naar het aardbevingsgebied in Turkije, en maakte er onder meer een verhaal over een jonge man die zijn verloofde verloor in het natuurgeweld.

Volgens een Reuters-collega was Abdallah op zijn best tijdens het verslaan van de wekenlange nasleep van de explosie in Beiroet in 2020, waarmee hij voor diezelfde prijs werd genomineerd: „Binnen enkele minuten voorzag Abdallah ons van live videoreportages terwijl hij op zijn motor door de met stof gevulde straten reed om de plek van de ramp te bereiken.”

Een andere Reuters-collega: „Het was uiteindelijk zijn eigen live videobeeld waardoor de wereld getuige werd van de fatale granaat die hem op tragische wijze doodde.”

radiojournalistMohammed Ali

cameramanKhalil Abu Aathra

directeur nieuwssiteRizq Al-Gharabli

tv-directeurNafez Abdel Jawad

journalistYasser Mamdouh El-Fady

tv-journalistAngam Ahmad Edwan

journalistAlaa Al-Hams

radiodirecteurZayd Abu Zayed

freelance fotojournalistMohamed Yaghi

fotograaf en cameramanSamer Abu Daqqa

Afgelopen zomer was hij nog bij zijn vrouw en vier kinderen in het Belgische Zichem. Maar op 15 december was de Palestijns-Belgische fotograaf en cameraman Samer Abu Daqqa allang weer aan het werk in Gaza.

Hij was eropuit gegaan met zijn collega Wael Dahdouh, de Gaza-correspondent van Al Jazeera die op een tragische manier een internationale bekendheid is geworden, vanwege de indrukwekkende vasthoudendheid waarmee zijn gevaarlijke werk blijft doen. Live in een uitzending kreeg hij in oktober te horen dat bij een Israëlisch bombardement zijn vrouw, een zoon, een dochter en een kleinkind waren omgekomen. Begin dit jaar verloor hij nóg een zoon (eveneens journalist) en twee neven. Maar in zijn blauwe scherfvest met in grote letters het woord PRESS erop, bleef Dahdouh de gebeurtenissen voor zijn tv-station en de wereld verslaan.

Samen maakten Abu Daqqa en Dahdouh op 15 december een reportage over een door Israël gebombardeerde school in Khan Younis, een stad in het zuiden van de Gaza-strook. Daar waren twintig mensen omgekomen. De twee journalisten hadden al heel vaak samengewerkt, beide waren al zo’n twintig jaar aan Al-Jazeera verbonden.

Abu Daqqa werd in 1978 niet ver van Khan Younis geboren. In Gaza haalde hij een bachelor journalistiek en media, ging eerst bij een krant werken en begon in 2004 bij Al Jazeera, eerst al technicus en fotograaf. Vijf jaar geleden zijn zijn vrouw en kinderen uit veiligheidsoverwegingen naar België verhuisd. Hijzelf besloot te blijven tot de oorlog voorbij was. Dan zou hij zich bij hen voegen en in België werk zoeken, zo was zijn plan.

Nadat de mannen tweeëneenhalf uur in de verwoeste school hadden gefilmd en zich klaarmaakten voor vertrek, sloeg er nog een raket in. Drie leden van de hulpdienst die hen begeleidden waren op slag dood, de twee journalisten raakten gewond, Abu Daqqa zeer ernstig.

Hij zou zich na de oorlog bij zijn gezin in België voegen, zo was zijn plan

Dahdou slaagde er kruipend in naar buiten te komen. Toen hij in een ambulance werd geladen, vertelde hij aan Al Jazeera, drong hij erop aan dat ook Abu Daqqa meegenomen zou worden. Maar vanwege het puin van verwoeste gebouwen was hij niet te bereiken. Het ambulancepersoneel beloofde snel terug te komen om hem te redden.

Collega-journalisten probeerden via het Rode Kruis en de Foreign Press Association in Jeruzalem van het Israëlische leger de toezegging te krijgen dat een ambulance Abu Daqqa veilig zou kunnen ophalen. Toen de toestemming eindelijk kwam, ook voor een bulldozer die de weg moest vrijmaken, was het vijf uur nadat Abu Daqqa gewond was geraakt. Hij bleek inmiddels te zijn doodgebloed.

Op sociale media deelden veel vrienden en collega’s een filmpje met een lied dat zijn nu 15-jarige zoon Zain twee jaar eerder voor zijn vader had geschreven, waarin hij vanuit een groen en vredig België zegt hoe erg hij hem mist.

radiopresentatorHeba Al-Abadla

journalistAbdallah Iyad Breis

tv-journalist en cameramanAhmed Khaireddine

freelance journalistAdel Zorob

freelance journalistDuaa Jabbour

tv-journalistShaima El-Gazzar

journalist en radiotechnicusJamal Mohamed Haniyeh

radiopresentatorDuaa Sharaf

journalistJamal Al-Faqaawi

tv-journalistSaed Al-Halabi

JournalistOla Atallah

„Ik had nooit gedacht dat de cinematografische trucs en oogverblindende visuele effecten die worden gebruikt bij het maken van films realiteit zouden kunnen worden.” Zo beschreef de Palestijnse journalist Ola Atallah de ongekende verwoesting in de Gazastrook in een stuk op de Arabische nieuwssite Al-Morasel. „De huizenblokken in de Yarmouk-wijk in het centrum van Gaza-stad zien eruit als beelden uit een fantasyfilm: torenflats en andere hoge gebouwen zijn opgestapeld als bergen, terwijl de huizen zijn verkruimeld als koekjes in de hete thee.”

Ik voel een steek in mijn hart als ik me de details van de buurt herinner met het gelach van de kinderen en het lawaai van de ouderen

Dit was het laatste artikel dat Atallah schreef. Ze werd anderhalve week na publicatie, op 9 december 2023, gedood bij een Israëlische luchtaanval op een huis in de historische wijk Al-Daraj in Gaza-Stad. Daar had ze met enkele familieleden haar toevlucht gezocht. Haar dood werd gemeld door diverse media, waaronder het Turkse staatspersbureau Anadolu, waar ze eerder voor werkte, en de beroepsvereniging van Palestijnse Journalisten. Die meldde dat ook negen van haar familieleden bij de luchtaanval omkwamen, onder wie haar broer en zijn vrouw, en hun drie kinderen.

Als een van de bekendere journalisten van Gaza, leidde Atallah’s dood tot veel rouwbeklag van collega’s, activisten en lokale autoriteiten. De directeur van het mediabureau van de overheid in Gaza, Ismail Al-Thawabta, zei in een korte verklaring: „Moge God genade hebben met de martelaar-journalist-collega Ola Atallah. Wij vragen de Almachtige God om haar te accepteren in het paradijs, en om haar naaste familieleden en haar journalistieke familie geduld en troost te bieden.”

Atallah, van wie niet helemaal duidelijk is hoe oud ze werd, was een freelancer die artikelen schreef over de Gazastrook en het conflict met Israël voor verschillende kleine Arabische en Turkse media, zoals de onafhankelijke, in Londen gevestigde Arabische krant Al-Quds Al-Arabi, en de Marokkaanse krant Hespress. Het prominentste medium waarvoor ze werkte was het Turkse persbureau Anadolu, waarvoor ze tot 2017 verslaggever in Gaza was. In die periode schreef ze onder meer over de gevolgen van eerdere gevechtsrondes tussen Israël en Hamas.

Maar die verbleken bij de huidige schaal van verwoesting. In haar artikel voor Al-Morasel beschrijft ze haar verbijstering als ze tijdens de tijdelijke wapenstilstand eind november de schade opneemt na veertig dagen van bombardementen. „Ik voel een steek in mijn hart als ik me de details van de buurt herinner met het gelach van de kinderen en het lawaai van de ouderen, de geuren van bakkerijen, restaurants en kokende moeders, de stem van de eigenaar van de fruitwinkel die ruzie maakt met zijn klanten over prijzen, en ook de buurjongens die zich voordoen als Ronaldo en Messi terwijl ze voetballen met alle vreugde in het universum.”

Atallah bleef tot het einde toe beschrijven wat ze om zich heen zag gebeuren. Haar laatste bericht op X, de avond voor de fatale luchtaanval, werd na haar dood door veel collega’s gedeeld: „Hoeveel nachten van terreur en dood moet Gaza nog tellen? Hoeveel dagen van verlies, afwezigheid en pijn? Hoeveel uren van honger, dorst, kou, ziekte, ontheemding en vervreemding moeten er nog zijn? Hoeveel huilende, rouwende en overleden mensen moeten er nog worden geteld voordat de wreedheid van de aantallen zal verdwijnen!”

freelance journalistAssad Shamlakh

journalistMohammad Jarghoun

fotograafIbrahim Mohammad Lafi

fotograafMarwan Al-Sawwaf

journalistMohammed Atallah

radiopresentatorIyad El-Ruwagh

camerajournalistYazan al-Zuweidi

tv-journalistMohamed Jamal Sobhi Al-Thalathini

journalistAhmad Jamal Al Madhoun

journalistYasser Abu Namous

journalistAhmed Bdeir

journalistHamza Al Dahdouh

freelance journalistMustafa Thuraya

journalistAkram ElShafie

tv-journalistJabr Abu Hadrous

TV-journalistMuhammad Salama

Beperkte middelen

In Gaza wordt het werk van journalisten, naast het structurele gebrek aan veiligheid, bemoeilijkt door de beperkte middelen en elektriciteit, vertelt journalist Aseel Mousa vanuit Rafah. Om haar telefoon en laptop op te laden zoekt ze steeds iemand die over zonne-energie beschikt en betaalt dan voor het opladen. Omdat het internet zo vaak uitvalt geeft ze interviews via audioberichten. Ook is het moeilijk en gevaarlijk om zich te verplaatsen in Gaza voor interviews die ze zelf afneemt.

„Onlangs sprak ik met mensen hier over hoe zij de ramadan doorbrengen en hoe hun situatie voor de oorlog was”, vertelt Mousa. „Het is mentaal heel zwaar voor me om naar die interviews te luisteren. Zij zijn mijn volk, ik voel hun pijn en zit in dezelfde situatie.”

Onlangs is Mousa genomineerd voor de UNESCO/Guillermo Cano World Press Freedom Prize voor haar verslaggeving vanuit Gaza, samen met de Palestijnse journalisten Wael Al-Dahdouh, Motaz Azaiza en Ola Al-Zaanoun. Ze heeft het nieuws nog niet met haar familie gedeeld. „De familie van Wael Al-Dahdouh is gedood door Israëlische aanvallen en Ola Al-Zaanoun is gewond geraakt. Ik wil niet dat ze bang worden.”

Correctie 28/03: In een eerdere versie van dit artikel stond dat een groep journalisten in Zuid-Libanon, onder wie Reuters-journalist Issam Abdallah, werden gedood bij een Israëlische luchtaanval. Dat klopt niet, zij werden onder vuur genomen door een Israëlische tank.

Delen Mail de redactie