Wat vindt NRC | Verkiezingen VS tonen noodzaak matiging van de Republikeinen

Misschien wel het meest nieuwswaardige aan de Amerikaanse Congresverkiezingen is hoe rustig ze verlopen zijn. Vooraf werd gevreesd dat verliezende kandidaten hun tegenstander zouden beschuldigen van oneerlijke verkiezingen – wat ook gebeurde na de nederlaag van Donald Trump bij de presidentsverkiezingen van 2020. Daar is vrijwel niets van gebleken, en dat is winst. Want rust, dat heeft de Amerikaanse politiek nodig. Tussentijdse verkiezingen zijn vrijwel altijd een moment waarop de Amerikaanse kiezer afrekent met de zittende president. Democratische presidenten kunnen daarover meepraten, denk aan Bill Clinton in 1994 of Barack Obama in 2014. Dat is nu niet gebeurd, of veel minder dan de verwachting was. Wel boekten de Republikeinen enige terreinwinst. Voor de Senaat spant het er nog om, maar de kans op een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden is groot. Dat zou betekenen dat president Joe Biden het regeren een stuk lastiger zal worden gemaakt. Het Huis kan beleid frustreren en onderzoekscommissies optuigen die, bijvoorbeeld, Bidens zoon Hunter gaan onderzoeken. Het is wel opmerkelijk dat de Republikeinen niet geprofiteerd hebben van de impopulariteit van Biden, de inflatie en gestegen energieprijzen. Kiezers hebben in het diep verdeelde Amerika grotendeels de hakken steviger in het zand geduwd: Republikeinse gebieden werden ‘roder’, Democratische gebieden ‘blauwer’. Dat is geen sfeer voor een politieke afrekening, eerder voor een verdieping van al bestaande polarisatie.

De Republikeinse Partij wacht na deze teleurstellende verkiezingen een proces van soul searching. Sinds 2016 heeft de partij zich overgegeven aan de grillen van Donald Trump. Trump werd president, maar daarna volgden drie matige verkiezingsrondes. Bijna tweehonderd Republikeinse politici die deze week werden verkozen, op niveau van hun staat of in Washington, ontkennen de uitslag van de presidentsverkiezingen van 2020. Ze deden dat vaak om steun van Trump te krijgen. Maar de magie van Trump lijkt uit te werken. Veel kandidaten die hij naar voren schoof, op de manier zoals hij deed in de tv-show The Apprentice, redden het niet. Tv-dokter Mehmet Oz leed in Pennsylvania misschien wel de duurste nederlaag tegen de Democraat John Fetterman, die een economisch zeer progressieve campagne voerde. De nederlaag van Oz kost de Republikeinen vermoedelijk de meerderheid in de Senaat. Trump is meer een last dan een pre geworden voor de Republikeinen, temeer omdat hij als polariserend politicus de Democraten in hun afkeer verenigt. Trump heeft de partij, die al ernstig geradicaliseerd was, op een pad van extremisme gezet. Hij flirt met complottheorieën als QAnon en heeft het democratisch proces gedelegitimeerd.

Trump zal het na deze verkiezingen moeilijker krijgen. Conservatieve media laten hem al vallen, en in de partij klinkt gemor. Dat betekent dat de ijzeren greep van Trump op zijn partij zal verslappen. Als hij deze maand inderdaad zijn kandidatuur voor de presidentsverkiezingen van 2024 aankondigt, zal hij met concurrentie rekening moeten moet houden. Bijvoorbeeld van gouverneur Ron DeSantis uit Florida, die een uitstekend resultaat boekte. DeSantis, en veel andere mogelijke concurrenten, zijn groot geworden in de school van Trump. Als de partij afscheid gaat nemen van Trump, betekent dat niet dat de partij zal matigen. Wel is matiging hard nodig, en de Amerikaanse kiezer heeft die boodschap hopelijk duidelijk genoeg overgebracht.